Dossier
Klimaatslimme landbouw
Met klimaatslimme landbouw, ofwel 'Climate-Smart Agriculture', kunnen we aan de stijgende vraag naar voedsel voldoen en tegelijkertijd werken aan productiemethoden voor gewassen die zijn aangepast aan een veranderend klimaat. We krijgen te maken met steeds extremere weersomstandigheden; niet alleen langdurige droogte, maar ook zware regenval. Wageningse onderzoekers bekijken hoe boeren daar beter op kunnen inspelen.
Klimaatslimme landbouw is door Nederland op de wereldwijde politieke agenda geplaatst bij de VN-top in New York in 2014. Ook politiek wordt het idee nu breed gedragen om de voedselproductie te verhogen en tegelijk het verbruik van grondstoffen daarbij flink te verminderen. De door Nederland gepresenteerde plannen zijn inmiddels door 75 landen omarmd.
Klimaatslimme landbouw in Nederland
Nederland kan, met Wageningen University & Research voorop, een sleutelrol spelen om ook in de toekomst de wereldbevolking op een milieuvriendelijke manier van voldoende gezond voedsel te voorzien. In Nederland wordt namelijk op hoog niveau kennis ontwikkeld over landbouw en klimaatslimme landbouw door samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid.
Nieuws over klimaatslimme landbouw
-
De delta staat onder druk
- Door klimaatverandering en zeespiegelstijging staan delta’s als Vietnam en Bangladesh onder druk. WUR helpt mee om delta’s toekomstbestendig te maken, onder ander door de zogeheten Food Systems Approach, waarmee beleidsmakers inzicht krijgen in alle factoren en belangen die ter plaatse een rol spelen. -
Hoe kunnen boeren zich aanpassen aan klimaatverandering?
- De gevolgen van klimaatverandering voor de landbouw zijn groot. De Klimaatstresstest brengt de risico’s per boerderij in kaart. Klimaatonderzoeker Daan Verstand: ‘We willen dat boeren zich meer bewust zijn van het probleem en weten hoe ze de risico’s kunnen verkleinen.’ -
Het fokken van klimaatvriendelijke melkkoeien
- In Nederland is 75 procent van al het methaan dat uit de landbouw in de atmosfeer terechtkomt afkomstig van herkauwers. Het fokken van dieren kan veehouders helpen om op een kosteneffectieve manier de uitstoot te verminderen, wat zou leiden tot permanente methaanreducties. Een onderzoek van Wageningen University & Research dat onlangs werd gepubliceerd in het Journal of Dairy Science laat zien dat ongeveer 20 procent van de variatie in methaanemissies tussen individuele koeien voortkomt uit de genetische achtergrond van de koe, wat bevestigt dat het mogelijk is om te fokken op koeien die minder methaan uitstoten. -
Bovaer® verlaagt methaanuitstoot melkkoeien in meerdere rantsoenen
- Methaanremmer Bovaer® van DSM vermindert de methaanuitstoot van melkkoeien in Nederland significant, variërend van 27% tot 40% minder uitstoot per koe, afhankelijk van het rantsoen van de koe, en hoeveel methaanremmer aan het voer wordt toegevoegd. In februari van dit jaar hebben de EU-lidstaten akkoord gegeven voor het op de markt brengen van DSM’s voeradditief. Eerder deden Brazilië en Chili dat al. -
Vijf vragen over mest scheiden bij de bron en het nabehandelen van fracties
- Mest scheiding bij de bron wordt vooral gedaan om vloeremissie te beperken en om de nutriënten en organische stof in de mestfracties beter te benutten. Op Dairy Campus is onderzoek gaande naar mestscheidingsmethoden in bestaande melkveestallen. Ook wordt nabehandeling onderzocht en zijn er interessante praktijktoepassingen. -
Genetische achtergrond van enterische methaanuitstoot van Nederlandse melkkoeien
- Fokken op koeien die minder methaan uitstoten is mogelijk, zoals we hebben aangetoond in onze studie waar we data van individuele koeien op 16 bedrijven hebben verzameld. Dit project is uitgevoerd binnen het programma Integraal Aanpakken van het Ministerie van LNV om de emissie van methaan en ammoniak in de veehouderij te reduceren. -
Hoe meet je de emissies uit een open stal?
- Minder emissies van ammoniak en methaan. Dat is waar het nu allemaal om draait in de veehouderij. Maar hoe gaat het meten van die emissies in z’n werk? Hoe weten we nu hoe hoog de concentraties zijn? En vooral; hoe kan je die stofjes meten in een open melkveestal? Dan waait alles toch weg? -
Koeien & Kansen-ondernemers verkennen maatregelen methaanreductie
- Binnen het project Koeien & Kansen werken veehouders aan reductie van de uitstoot van het broeikasgas methaan. Op deze bedrijven zijn plannen opgesteld en metingen uitgevoerd om te kijken welke effecten rantsoenveranderingen hebben op de uitstoot van methaan. Daarnaast is in 2020 een verkennende modelstudie gedaan voor 3 bedrijven op zand, klei en veen. Gekeken is welke methaanreductie op korte termijn (binnen een jaar) en welke op langere termijn (na de uitwerking van teeltmaatregelen) mogelijk is. -
Biologische melkveehouderij kan de stikstofcrisis verkleinen
- Wageningen Livestock Research heeft op verzoek van Biohuis een quickscan uitgevoerd om in kaart te brengen of en hoe de biologische veehouderij sector kan bijdragen aan het oplossen van de stikstof problematiek. Hieruit bleek dat omschakelen naar biologische melkveehouderij één van de manieren kan zijn die kan bijdragen aan het verlagen van de ammoniakemissie rondom Natura 2000 gebieden. De vraag naar biologische zuivel bepaalt hoe groot deze bijdrage kan zijn. Het onderzoek is betaald door het ministerie van LNV. -
Een gouden toekomst voor mest
- Mest werd lange tijd gezien als een groot probleem, maar steeds meer wordt duidelijk dat het juist een waardevolle grondstof is. Door mest beter te benutten als voedingsstof voor gewassen én als grondstof voor biogas, speelt het een belangrijke rol in een circulaire landbouw. Bovendien draagt het bij aan minder emissies van stikstof en broeikasgassen en uitspoeling naar oppervlakte- en grondwater. En, niet onbelangrijk: het verlagen van kunstmestgebruik is economisch interessant voor de boer.
Projecten
-
RegioDeal De Marke
- De Achterhoek ontwikkelt zich tot nationale koploper in innovatie en kennisontwikkeling op de terreinen kringlooplandbouw, natuurinclusieve landbouw, klimaatslimme landbouw en precisielandbouw. Die koploperpositie dankt de Achterhoek aan een effectief open innovatiesysteem waarin boeren, bedrijfsleven, kennisinstellingen, onderwijs, ketenpartijen en overheden samen grenzen verleggen. Agro-innovatiecentrum De Marke is spil, kenniscentrum en ‘innovatiehub’ in dit innovatie-eco-systeem. -
Agroforestry voor klimaatpositieve zuivel en biodiversiteit
- De traditionele melkveehouderij in Nederland richt zich voornamelijk op het voederen van vee met gras, aangevuld met mais en krachtvoer. In veel delen van de wereld werden in het verleden echter bomen en struiken gebruikt als voedsel voor het vee. Door de intensivering van de landbouw zijn deze praktijken verloren gegaan, met als gevolg het verlies van hun voordelen. Zo hebben bladeren bijvoorbeeld interessante voederwaarden voor de koeien, kunnen bomen de weerbaarheid tegen klimaatextremen zoals hitte en droogte verhogen, en dragen ze bij aan biodiversiteit. -
Microbioom in relatie tot CH4 en NH3 emissie
- Reductie van de methaanemissie kan bereikt worden via een geïntegreerde voer- en diergerichte aanpak. De productie van enterisch methaan wordt voor een groot deel beïnvloed door voerstrategieën en door sturing van het (pens)microbioom. Dit projectplan onderzoekt het spoor van microbioom en de beïnvloeding daarvan via diermanagement. -
Klimaatperspectief Nederlandse agroproductie
- Het doel van deze PPS is om kennis te ontwikkelen om monitoring van klimaateffecten van Nederlandse Agro & Food productie door bedrijfsleven en overheid beter op elkaar te laten aansluiten. De overheid rapporteert volgens een landenbenadering, het bedrijfsleven via een ketenbenadering. -
SENSE project: Synergiën in geïntegreerde systemen
- In hoeverre kunnen geïntegreerde gewas-veehouderij-bosbouwsystemen (agroforestry) een deel van de oplossing zijn voor de klimaat- en biodiversiteitscrises? Het SENSE-project ontwikkelt scenario's voor de circulariteit van landbouwbedrijven en evalueert hun (i) potentieel voor het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, (ii) veerkracht, met behulp van probabilistische risicoanalyse, en (iii) neveneffecten op andere maatschappelijke doelen. -
Voorkomen van methaanverliezen uit varkensstallen door dagontmesting en koeling
- De aanpak van emissies uit stal en opslag, heeft als doel om innovatieve technieken en maatregelen in stal, mest en verwerking voor emissiereductie te ontwikkelen en in de praktijk te implementeren, zodat de reductieopgaven in 2030 zijn gehaald. Het LNV onderzoeksprogramma Stal en Opslag bestaat uit Meten en monitoring (E) onderzoek (F), pilots en demos (G) en communicatie (H). Uit onderzoek moet blijken welke reductietechnieken werken en hoeveel emissiereductie dit oplevert. -
Low Carbon Dairy: samenwerken aan 50% lagere footprint in zuivelketens
- Wageningen University & Research werkt in de vierjarige Publiek-Private Samenwerking (PPS) Low Carbon Dairy aan het verlagen van de carbon footprint van melk met 50% in 2030. Dit doen we samen met de zuivelketens van Unilever met Ben & Jerry’s en CONO Kaasmakers, en Nestlé met Vreugdenhil Dairy Foods. Ook mengvoerbedrijven (Agrifirm, ForFarmers en De Heus) en Duynie (leverancier co-producten), Lely (robots en datasystemen voor melkveebedrijven) en Rabobank doen mee. -
Meetcampagne emissiefactoren referentiestallen, onderdeel voorbereiding
- Het ministerie van LNV heeft op 25 mei 2020 nieuwe stalinnovatie-regelingen uitgebracht voor de rundveehouderij (melkvee en vleeskalveren), varkenshouderij en melkgeitenhouderij. De regelingen zijn gericht op het stimuleren van de ontwikkeling van nieuwe duurzame huisvestingsystemen. Het gaat hierbij om reductie van de uitstoot van methaan, ammoniak, geur en fijnstof, met aandacht voor dierenwelzijn en luchtkwaliteit in de stal door zoveel mogelijk met reducerende bronmaatregelen te werken. -
Climate smart cattle breeding
- Een lagere CO2-voetafdruk van zuivelproducten is een belangrijk onderdeel geworden van duurzame zuivelproductie. Aangezien methaanemissie van melkkoeien het belangrijkste onderdeel is van deze CO2-voetafdruk, en de Nederlandse landbouw voor de uitdaging staat om de methaanemissies tegen 2030 met 2,1 Mton en nog verder tegen 2050 te verminderen, hebben boeren dringend behoefte aan efficiënte en kosteneffectieve opties om methaanemissies verminderen. Sommige oplossingen om de enterische methaanemissies te verminderen zijn uitgebreid onderzocht; bijv. toevoegingsmiddelen of mestvergisters. -
Op weg naar een klimaatbestendige melkveehouderij in de Achterhoek
- De Nederlandse melkveehouderij is een weersgevoelige sector. Toekomstige veranderingen in temperatuur en neerslagpatronen, en frequentere en hevigereweersextremen zullen naar verwachting in toenemende mate invloed hebben op bedrijfsprestaties, zowel economisch als milieukundig. Dit raakt niet alleen aan gras- en gewasproductie, maar ook aan diergezondheid, -productiviteit, en -welzijn; prijzen van grondstoffen en zuivel; en bedrijfsvoering (bv. beweiding, bemesting). Door extreme droogte en hitte in recente jaren is klimaatverandering en de noodzaak tot aanpassing van de bedrijfsvoering op de agenda gekomen van melkveehouders, en is de tijd rijp voor een meer structurele aanpak in de ontwikkeling naar eenklimaatbestendige melkveehouderij.