Dossier
Klimaatslimme landbouw
Met klimaatslimme landbouw, ofwel 'Climate-Smart Agriculture', kunnen we aan de stijgende vraag naar voedsel voldoen en tegelijkertijd werken aan productiemethoden voor gewassen die zijn aangepast aan een veranderend klimaat. We krijgen te maken met steeds extremere weersomstandigheden; niet alleen langdurige droogte, maar ook zware regenval. Wageningse onderzoekers bekijken hoe boeren daar beter op kunnen inspelen.
Klimaatslimme landbouw is door Nederland op de wereldwijde politieke agenda geplaatst bij de VN-top in New York in 2014. Ook politiek wordt het idee nu breed gedragen om de voedselproductie te verhogen en tegelijk het verbruik van grondstoffen daarbij flink te verminderen. De door Nederland gepresenteerde plannen zijn inmiddels door 75 landen omarmd.
Klimaatslimme landbouw in Nederland
Nederland kan, met Wageningen University & Research voorop, een sleutelrol spelen om ook in de toekomst de wereldbevolking op een milieuvriendelijke manier van voldoende gezond voedsel te voorzien. In Nederland wordt namelijk op hoog niveau kennis ontwikkeld over landbouw en klimaatslimme landbouw door samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid.
Nieuws over klimaatslimme landbouw
-
Methaanoxidatie bij mestopslagen; Voortgangsverslag deel 1: werking en aandachtspunten voor 3 methaanoxidatietechnieken
- In mest kunnen gassen ontstaan door omzetting van bacteriën of door chemische processen. Methaan is een van de gassen die kunnen ontstaan en vrijkomen. Methaan is een broeikasgas met een ruim 20x sterker effect dan CO2. In dit project onderzoeken we hoe gassen uit externe mestopslagen (dus buiten de stal) zijn af te vangen en het methaan is om te zetten in CO2. Deze omzetting levert dan ongeveer een 10x kleiner effect op de totale broeikasgasuitstoot, de zogenaamde CO2-equivalent. Dit project is een samenwerking tussen WUR, Oonkay, Schuttelaar & Partners en LTO Noord. -
Onderzoek wijst op beperkte reductie van methaanemissie op Koeien & Kansen bedrijven
- Een recent onderzoeksrapport duidt de uitdagingen rondom het verminderen van methaanemissies. Uit het rapport ‘Praktijktoepassingen (voer)managementmaatregelen op melkveebedrijven om de methaan- en ammoniakemissie te reduceren’ blijkt dat via voeding en management aanzienlijke vooruitgang geboekt kan worden bij ammoniakemissie. Een mogelijke reductie van maar liefst 30% ten opzichte van 2018 is in principe mogelijk. Echter, het verminderen van methaanemissie uit pensfermentatie blijkt een complexere opgave te zijn. -
Nieuw project beoordeelt methaanmitigerende voederadditieven en vetsupplementen
- Er is een ambitieus project gestart dat zich richt op de beoordeling van de werkzaamheid van methaan-mitigerende toevoegingsmiddelen en vetsupplementen in de zuivelproductie. Er is dringend behoefte aan betrouwbare schattingen van de werkzaamheid in de landbouwpraktijk en nationale inventarissen. Dit project integreert state-of-the-art modelontwikkeling met gelijktijdige praktijktesten van additieven. -
Koeien & Kansen-deelnemers blijven worstelen met methaanreductie
- Het grootste deel van de methaanemissie (CH4) op een melkveebedrijf komt voort uit pensfermentatie, waarbij voeding een cruciale rol speelt. Om inzicht te krijgen in de praktische toepassing van maatregelen die bijdragen aan het beperken van de methaanemissie, worden de Koeien & Kansen-bedrijven al een aantal jaren gevolgd. Echter, het blijkt dat het implementeren van deze maatregelen geen eenvoudige taak is. Soms werken de maatregelen zelfs tegenstrijdig of hebben ze een negatief effect op andere duurzaamheidsthema's -
Experimenteren met toepassen van nitraatresidu
- Onderzoekers van Wageningen University & Research hebben op basis van eerder onderzoek bekeken of nitraatresidu een rol kan spelen bij het inschatten van het uitspoelingsrisico van nitraat, en of het kan dienen als een hulpmiddel om de bewustwording van boeren over mineralenmanagement te vergroten. Komend jaar zal hiermee geëxperimenteerd worden op het bedrijf van de familie Oegema. -
Sensortesten leveren eerste succesvolle methaansensor
- Om de relatief lage methaanconcentraties in melkveestallen te kunnen meten, worden hoge eisen gesteld aan de meetapparatuur. Tot voor kort was er geen sensor beschikbaar die voor een acceptabele prijs deze lage concentraties betrouwbaar kon meten. Een traject van inventarisatie, testen en validatie door Wageningen Livestock Research heeft nu een eerste sensor opgeleverd die geschikt is voor dit doel. -
Nieuw stikstofbeleid, met emissiebudgetten voor ammoniak en methaan, krijgt vorm
- De contouren van een nieuw stikstof- en klimaatbeleid voor de landbouw krijgen vorm, bleek op het landelijk symposium ‘Bedrijfsspecifiek meten stalemissies met sensoren’ op 25 januari 2024 in Ede. In dat beleid werkt de overheid toe naar een nieuw vergunningensysteem waarbij niet maatregelen worden voorgeschreven, maar doelen: zoveel ammoniak en broeikasgassen mag een bedrijf uitstoten. Boeren krijgen alleen een vergunning als ze aannemelijk kunnen maken dat ze binnen het vergunde emissiebudget voor ammoniak en broeikasgassen produceren. -
Meetprotocol emissiemonitoring: nieuwe stap richting doelvoorschrift
- Een werkgroep samengesteld uit wetenschappers van Wageningen University & Research (WUR), TNO, het Vlaams Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) en de Vlaamse Instelling voor Technologisch onderzoek (VITO) heeft een nieuw protocol voor emissiemetingen in stallen opgesteld. -
Koeien & Kansen-bedrijven realiseren in 2022 bovengemiddeld economisch resultaat
- 2022 was voor de melkveehouderij economisch een heel goed jaar met een historisch hoge melkprijs. Een stuk beter dan 2021. Dat gold ook voor de Koeien & Kansen bedrijven. Deze ondernemers besteden extra aandacht aan thema’s als stikstof, broeikasgassen en biodiversiteit en concentreren zich op efficiëntie. En daarbij houden ze de focus op economie. Dat heeft geleid tot een gemiddeld inkomen uit het bedrijf dat €2,84 per 100 kg melk hoger ligt dan het Nederlands gemiddelde. -
Roel Veerkamp bij NPO Radio 1 Journaal over methaanreductie via fokkerij
- Prof. Roel Veerkamp van Wageningen University & Research gaat een wereldwijd programma leiden voor het fokken van koeien die minder methaan uitstoten. NPO Radio 1 Journaal sprak Veerkamp bij de Dairy Campus, het onderzoek- en innovatiecentrum voor de melkveehouderij van Wageningen Livestock Research in Leeuwarden. Daar meten onderzoekers de methaanuitstoot met ‘sniffers’ die klein beetje gas uit de voerbak van koeien opzuigen om dit te analyseren op CO2 en methaan.
Projecten
-
RegioDeal De Marke
- De Achterhoek ontwikkelt zich tot nationale koploper in innovatie en kennisontwikkeling op de terreinen kringlooplandbouw, natuurinclusieve landbouw, klimaatslimme landbouw en precisielandbouw. Die koploperpositie dankt de Achterhoek aan een effectief open innovatiesysteem waarin boeren, bedrijfsleven, kennisinstellingen, onderwijs, ketenpartijen en overheden samen grenzen verleggen. Agro-innovatiecentrum De Marke is spil, kenniscentrum en ‘innovatiehub’ in dit innovatie-eco-systeem. -
Agroforestry voor klimaatpositieve zuivel en biodiversiteit
- De traditionele melkveehouderij in Nederland richt zich voornamelijk op het voederen van vee met gras, aangevuld met mais en krachtvoer. In veel delen van de wereld werden in het verleden echter bomen en struiken gebruikt als voedsel voor het vee. Door de intensivering van de landbouw zijn deze praktijken verloren gegaan, met als gevolg het verlies van hun voordelen. Zo hebben bladeren bijvoorbeeld interessante voederwaarden voor de koeien, kunnen bomen de weerbaarheid tegen klimaatextremen zoals hitte en droogte verhogen, en dragen ze bij aan biodiversiteit. -
Microbioom in relatie tot CH4 en NH3 emissie
- Reductie van de methaanemissie kan bereikt worden via een geïntegreerde voer- en diergerichte aanpak. De productie van enterisch methaan wordt voor een groot deel beïnvloed door voerstrategieën en door sturing van het (pens)microbioom. Dit projectplan onderzoekt het spoor van microbioom en de beïnvloeding daarvan via diermanagement. -
Klimaatperspectief Nederlandse agroproductie
- Het doel van deze PPS is om kennis te ontwikkelen om monitoring van klimaateffecten van Nederlandse Agro & Food productie door bedrijfsleven en overheid beter op elkaar te laten aansluiten. De overheid rapporteert volgens een landenbenadering, het bedrijfsleven via een ketenbenadering. -
SENSE project: Synergiën in geïntegreerde systemen
- In hoeverre kunnen geïntegreerde gewas-veehouderij-bosbouwsystemen (agroforestry) een deel van de oplossing zijn voor de klimaat- en biodiversiteitscrises? Het SENSE-project ontwikkelt scenario's voor de circulariteit van landbouwbedrijven en evalueert hun (i) potentieel voor het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, (ii) veerkracht, met behulp van probabilistische risicoanalyse, en (iii) neveneffecten op andere maatschappelijke doelen. -
Voorkomen van methaanverliezen uit varkensstallen door dagontmesting en koeling
- De aanpak van emissies uit stal en opslag, heeft als doel om innovatieve technieken en maatregelen in stal, mest en verwerking voor emissiereductie te ontwikkelen en in de praktijk te implementeren, zodat de reductieopgaven in 2030 zijn gehaald. Het LNV onderzoeksprogramma Stal en Opslag bestaat uit Meten en monitoring (E) onderzoek (F), pilots en demos (G) en communicatie (H). Uit onderzoek moet blijken welke reductietechnieken werken en hoeveel emissiereductie dit oplevert. -
Low Carbon Dairy: samenwerken aan 50% lagere footprint in zuivelketens
- Wageningen University & Research werkt in de vierjarige Publiek-Private Samenwerking (PPS) Low Carbon Dairy aan het verlagen van de carbon footprint van melk met 50% in 2030. Dit doen we samen met de zuivelketens van Unilever met Ben & Jerry’s en CONO Kaasmakers, en Nestlé met Vreugdenhil Dairy Foods. Ook mengvoerbedrijven (Agrifirm, ForFarmers en De Heus) en Duynie (leverancier co-producten), Lely (robots en datasystemen voor melkveebedrijven) en Rabobank doen mee. -
Meetcampagne emissiefactoren referentiestallen, onderdeel voorbereiding
- Het ministerie van LNV heeft op 25 mei 2020 nieuwe stalinnovatie-regelingen uitgebracht voor de rundveehouderij (melkvee en vleeskalveren), varkenshouderij en melkgeitenhouderij. De regelingen zijn gericht op het stimuleren van de ontwikkeling van nieuwe duurzame huisvestingsystemen. Het gaat hierbij om reductie van de uitstoot van methaan, ammoniak, geur en fijnstof, met aandacht voor dierenwelzijn en luchtkwaliteit in de stal door zoveel mogelijk met reducerende bronmaatregelen te werken. -
Climate smart cattle breeding
- Een lagere CO2-voetafdruk van zuivelproducten is een belangrijk onderdeel geworden van duurzame zuivelproductie. Aangezien methaanemissie van melkkoeien het belangrijkste onderdeel is van deze CO2-voetafdruk, en de Nederlandse landbouw voor de uitdaging staat om de methaanemissies tegen 2030 met 2,1 Mton en nog verder tegen 2050 te verminderen, hebben boeren dringend behoefte aan efficiënte en kosteneffectieve opties om methaanemissies verminderen. Sommige oplossingen om de enterische methaanemissies te verminderen zijn uitgebreid onderzocht; bijv. toevoegingsmiddelen of mestvergisters. -
Op weg naar een klimaatbestendige melkveehouderij in de Achterhoek
- De Nederlandse melkveehouderij is een weersgevoelige sector. Toekomstige veranderingen in temperatuur en neerslagpatronen, en frequentere en hevigereweersextremen zullen naar verwachting in toenemende mate invloed hebben op bedrijfsprestaties, zowel economisch als milieukundig. Dit raakt niet alleen aan gras- en gewasproductie, maar ook aan diergezondheid, -productiviteit, en -welzijn; prijzen van grondstoffen en zuivel; en bedrijfsvoering (bv. beweiding, bemesting). Door extreme droogte en hitte in recente jaren is klimaatverandering en de noodzaak tot aanpassing van de bedrijfsvoering op de agenda gekomen van melkveehouders, en is de tijd rijp voor een meer structurele aanpak in de ontwikkeling naar eenklimaatbestendige melkveehouderij.