Dossier
Agrarisch natuurbeheer
Agrarisch natuurbeheer is een concept waarbij agrarische ondernemers verschillende maatregelen nemen op en rond hun bedrijf ten gunste van natuur en landschap. Wageningen University & Research doet onderzoek naar het effectiever maken van agrarisch natuurbeheer, door betere maatregelen, een betere ruimtelijke planning en meer samenwerking tussen boeren en met terreinbeheerders.
Goed monitoren van de effecten blijft belangrijk, net als onderzoek naar een betere inpassing van natuur in de bedrijfsvoering, de motivatie van boeren en de beste manier voor de overheid om te sturen. Actuele vragen gaan onder andere over de organisatievorm met collectieven en over een betere verbinding met de maatschappij en de keten.
Nieuws over agrarisch natuurbeheer
-
Inspirerende mensen @WUR: Dirk van Apeldoorn
- “Ik heb erover getwijfeld om mee te doen aan deze serie; zeven-vinkers (zie verderop in dit interview), zoals ik, komen al genoeg aan bod en een oordeel is snel geveld, maar als ik me niet zou durven uitspreken over diversiteit en inclusie, waarom zou iemand met minder vinkjes (minder privileges) dat dan wel doen? Meedoen wil niet zeggen dat ik het allemaal weet. Ik ben zoekende hoe ik mijn kwaliteiten en privileges het beste inzet. Dus ik deel mijn zoektocht met het verzoek aan de lezer om niet te oordelen, maar om mij te helpen door feedback en door te vertellen hoe zij ertegenaan kijken.” -
Natuurinclusieve landbouw vraagt andere aanpak gezondheid dier en mens
- “Natuurinclusief boeren heeft een keerzijde. Het risico op potentieel zoönotische ziekten wordt daarmee groter”, waarschuwt onderzoeker Ad Koets van Wageningen Bioveterinary Research (WBVR, onderdeel van Wageningen University & Research). Koets was keynote speaker tijdens het onlangs gehouden European Buiatrics Congress in Berlijn. In zijn presentatie ging hij in op de uitdagingen waar de samenleving voor staat wanneer wordt gekozen voor het veranderen van de relatie tussen dier, mens en natuur. -
Regeneratieve landbouw kun je leren
- Regeneratieve Landbouw (RA) is een vorm van landbouw waarbij boeren een positieve bijdrage leveren aan uitkomsten op het gebied van natuur, milieu, klimaat, voedselzekerheid en sociale omstandigheden. Om die uitkomsten te krijgen nemen boeren maatregelen zoals kruidenrijk grasland , niet-kerende grondbewerking en het gebruik van compost. Ook passen sommige boeren hun bedrijfssysteem aan zoals strokenteelt of voorjaarskalveren. -
Living labs zijn hip, maar wat zijn de succesfactoren voor een duurzame transitie?
- WUR en andere kennisinstellingen doen onderzoek naar duurzame landbouw, productieketens en steden, maar hoe draagt dat onderzoek bij aan verduurzaming van een sector of systeem? Met behulp van ‘living labs’ willen ze transities in gang zetten. Wat zijn living labs en wat zijn de succesfactoren? Een gesprek over macht, co-creatie, vertrouwen en reflexieve monitoring. -
Leerzaam experiment met polderrijst
- Is polderrijst een haalbaar circulair alternatief voor koeien op veengrond? In mei startte een proef waarbij onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) en Universiteit Leiden zo'n 3.000 rijstplanten plantten in het Polderlab bij Leiden. De onderzoekers wilden rijst testen als een middenweg voor duurzaam veenbeheer in de toekomst: het waterpeil verhogen en toch voedsel produceren. Helaas leverde het experiment nauwelijks rijst op. -
Beleidsintegratie in de praktijk niet altijd efficiënt
- In het leefomgevingsbeleid wordt steeds meer gestreefd naar beleidsintegratie: een integrale benadering waarin maatschappelijke vraagstukken in samenhang worden opgepakt. Een voorbeeld hiervan is het Nationaal Programma Landelijk Gebied, waarin op gebiedsniveau wordt gewerkt aan natuur-, stikstof-, water- en klimaatdoelen. Maar is beleidsintegratie wel altijd mogelijk en wenselijk? Onderzoekers van Wageningen Environmental Research en Wageningen Economic Research hebben dit op verzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) onderzocht aan de hand het gebiedsproces Aldeboarn-De Deelen. Hieruit blijkt dat beleidsintegratie niet altijd voordelen biedt. -
Regionale verschillen landbouw inzetten voor verbinden landbouw en natuur
- De gemiddelde bedrijfsomvang van landbouwbedrijven is de afgelopen decennia sterk toegenomen, maar de snelheid waarmee dit gebeurde, verschilde per gebied. In sommige gebieden zijn alternatieve agrarische verdienmodellen belangrijker geworden en in andere gebieden heeft het ruimtelijk beleid geleid tot een afname van agrarisch grondgebruik. De landbouw is dus niet in heel Nederland eenvormig. Dit biedt aanknopingspunten voor overheden om de relatie tussen natuur en landbouw te versterken. Een gebied met een hoge landbouweconomische dynamiek biedt hiervoor andere kansen en belemmeringen dan gebieden waarin het agrarisch grondgebruik sterk onder druk staat. -
Zodra wij mét de natuur werken, kan er veel meer
- Voor- en tegenstanders van natuurherstel kunnen blijven discussiëren, maar zes hoogleraren, onderzoekers en programmaleiders van de Wageningen University & Research kijken liever hoe natuur, landbouw en woningbouw op elkaar aansluiten. -
De natuur-inclusieve toekomstvisie van NL2120 wint WUR Impact Award 2023
- Het team achter NL2120, de natuurgerichte toekomstvisie op Nederland, heeft de tweede editie van de WUR Impact Award gewonnen. NL2120 bracht over de gehele breedte van Wageningen University & Research expertise bij elkaar om een hoopvolle visie te ontwerpen van Nederland over pakweg 100 jaar. “Om dat ideaal te bereiken, moeten we samenwerken met de natuur en begrijpen dat klimaat, bodem en biodiversiteit nauw verbonden zijn,” vat teamleider Tim van Hattum de hoofdboodschap van NL2120 samen. Het programma NL 2120 is onderdeel van het overkoepelende onderzoeksprogramma Natuurinclusieve transities. -
Duurzaam en toch hoogproductieve akkerbouw
- Nederland streeft naar een duurzame en hoogproductieve voedselproductie. Ofwel: met minder meststoffen, water en bestrijdingsmiddelen en meer gewas- en biodiversiteit toch een goede productie halen. WUR onderzoekt op ecologie gebaseerde akkerbouw, in de vorm van strokenteelt en mengteelt.
Projecten agrarisch natuurbeheer
-
Boeren met biodiversiteit
- In Nederland neemt de biodiversiteit al een tijd structureel af. Het klimaat speelt hier een rol in, maar ook verschillende sectoren, zoals industrie en landbouw, hebben effect op de biodiversiteit. In de Publiek-Private Samenwerking (PPS) Boeren met biodiversiteit gaan we ervan uit dat de landbouwsector kan bijdragen aan het herstel van biodiversiteit. En dat is belangrijk want biodiversiteit is essentieel voor het in stand houden van ecosystemen en het vermogen om voedsel te produceren. -
Bewegen naar natuurinclusieve landbouw
- Natuurinclusieve landbouw kan bijdragen aan het behalen van een aantal beleidsdoelen, waaronder het reduceren van stikstof- en broeikasgasemissies, het verbeteren van de waterkwaliteit en herstel van biodiversiteit. Bij keuzes van boeren om al dan niet te bewegen richting natuurinclusieve landbouw spelen niet alleen economische en technische overwegingen een rol, maar ook sociale en culturele factoren. -
Monitoren biodiversiteit: overzicht, coherentie & combineren van leren en evalueren
- Vanwege de transitie naar een natuurinclusieve (kring-)looplandbouw zijn er diverse initiatieven en lopen er pilots om de effecten van herstelmaatregelen op "de biodiversiteit" te monitoren en evalueren. Aangezien biodiversiteit een breed begrip is en op verschillende wijze kan worden geinterpreteerd wil LNV graag een overzicht van desbetreffende initiatieven en pilots om waar mogelijk de samenhang te bewaken. Dit ten behoeve van een kosteneffectieve monitoring. Naast het evaluerende aspect wordt door LNV ook belang gehecht aan het lerende aspect "al doende leren". De vraag is hoe beide te combineren. -
Agroforestry voor klimaatpositieve zuivel en biodiversiteit
- De traditionele melkveehouderij in Nederland richt zich voornamelijk op het voederen van vee met gras, aangevuld met mais en krachtvoer. In veel delen van de wereld werden in het verleden echter bomen en struiken gebruikt als voedsel voor het vee. Door de intensivering van de landbouw zijn deze praktijken verloren gegaan, met als gevolg het verlies van hun voordelen. Zo hebben bladeren bijvoorbeeld interessante voederwaarden voor de koeien, kunnen bomen de weerbaarheid tegen klimaatextremen zoals hitte en droogte verhogen, en dragen ze bij aan biodiversiteit. -
Monitoring SBB experimenten
- Er ligt een grote opgave voor een duurzamere landbouw in Nederland. Natuurinclusieve landbouw is een ecologisch houdbare vorm van voedselproductie. Het maakt gebruik van wat de natuur op, om en onder het landbouwbedrijf heeft te bieden (het natuurlijk kapitaal), versterkt de biodiversiteit op en rond het boerenland en belast de natuur zo min mogelijk. -
CropMix – gemengde teeltsystemen voor een transitie naar duurzame, ecologiegebaseerde akkerbouw
- Akkerbouwers, onderzoekers en ketenpartners slaan de handen ineen om een doorbraak te realiseren in de transitie naar een duurzame akkerbouw in het vijfjarige onderzoeksprogramma CropMix. Centraal staat het vergroten van de gewasdiversiteit door middel van strokenteelt. Daarmee willen we ecologie en akkerbouw samenbrengen en de maatschappelijke transitie naar een duurzamer landbouwsysteem aanjagen. -
Efficiëntere monitoring van effecten op biodiversiteit bij verduurzaming van de landbouw
- De nieuwe landbouwvisie van het kabinet, gericht op een natuur-inclusieve en circulaire landbouw met ruimte voor behoud en herstel van biodiversiteit, is aanleiding geweest voor een uitbreiding van het praktijkgerichte onderzoek in de fruitteelt en akkerbouw, o.a. via de KB en BO financieringsstromen. Het onderzoek richt zich zowel op nieuwe technische innovaties als op potentiële maatregelen voor verduurzaming in de proeftuinen te Randwijk en Lelystad en op biologische en conventionele teeltbedrijven. -
Werken aan natuurinclusieve melkveehouderijbedrijfssystemen in een gebied via backcasting
- Binnen de Regio Deal Natuurinclusieve Landbouw Noord-Nederland wordt in acht gebieden in Groningen, Friesland en Drenthe gewerkt aan gebiedsaanpakken om te komen tot natuurinclusieve landbouw. Het kerndoel hierbij is het vergroten van het handelingsperspectief van boeren om te boeren met de natuur. Waarbij boeren met de natuur staat voor: het verbeteren van bodemkwaliteit, waterkwaliteit, flora en fauna, en herstel en behoud van landschappen. Dit alles in combinatie met behoud of verbetering van inkomen. -
Op naar meer gewasdiverse teelt in Nederland
- De achteruitgang van de biodiversiteit en toename van extreem weer maken de noodzaak voor weerbare productiesystemen urgent. Het streven van overheid en betrokken partijen is dat er in 2030 weerbare planten- en teeltsystemen en een sterke verbinding tussen land- en tuinbouw en natuur zijn. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van robuuste plantaardige productiesystemen, o.a. strokenteelt, mengteelten en pixelteelt De onderzoeksresultaten komen tot nu toe nog zeer beperkt in de praktijk en het onderwijs terecht. -
Biologisch: inspiratiebron voor kringlooplandbouw
- Nederland is op weg naar kringlooplandbouw. De biologische sector, met de teelt gebaseerd op een robuust systeem en een minimum van input, is een bron van inspiratie en nieuwe kennis voor gangbare ondernemers die verder willen ontwikkelen richting kringlooplandbouw.
Gerelateerde dossiers
-
Agroforestry
De term agroforestry wordt vaak gebruikt voor landbouwsystemen waarin houtigen, zoals bomen en struiken, worden gecombineerd met landbouwgewassen of... -
Multifunctionele landbouw
Multifunctionele landbouw is een verzamelbegrip voor bedrijven die hun agrarische productie en omgeving combineren met het leveren van diensten aan de...