Nieuws

Risico pensverzuring bij weidegang verwaarloosbaar

Gepubliceerd op
4 juni 2018

Onderzoek in het buitenland geeft aan dat soms wel 10% van de koeien sub-acute pensverzuring heeft en dat 40% een verhoogde kans heeft op sub-acute pensverzuring. Binnen de bouwsteen ‘bijvoeding’ onderzochten Amazing Grazing en Feed4Foodure dit fenomeen. We concluderen dat het risico op pensverzuring onder Nederlandse omstandigheden zeer klein is.

Pens-pH meten schept duidelijkheid

Regelmatig horen we dat melkkoeien bij beweiding een risico lopen op pensverzuring. Het gaat dan over sub-acute pensverzuring door een hoge verteerbaarheid van de organische stof (VCOS) in combinatie met een hoog suikergehalte van het weidegras. De diagnose van sub-acute pensverzuring is vaak volkomen arbitrair. Sub-acuut betekent namelijk dat er geen (ziekte-)verschijnselen zichtbaar zijn. Meestal wordt de diagnose gesteld als de pens-pH zich meer dan 3 uur beneden een pH van 5,8. pH bevindt. Maar het meten van de pH in de pens is lastig.
Binnen de beweidingsproeven van Amazing Grazing op Dairy Campus zijn pH-bolussen ingebracht en uitgelezen onder Roterend Standweiden en Stripgrazen. In één proefjaar is bij 8 koeien een continue pH-meetbolus ingebracht die elk kwartier de pH registreerde (figuur 1). Beide groepen hadden overdag weidegang en ’s nachts op stal bijvoeding met snijmaïskuil. Verder is in twee proefjaren bij 60 koeien de pH gemeten met een slokdarmsonde om 04, 11, 15 en 21 uur (figuur 2). Het tijdstip 4 uur was vlak voor dat de koeien gemolken werden en ze daarna de wei in gingen. Het tijdstip 11 was ongeveer 4 uur nadat de koeien in de wei waren gekomen, dus ongeveer op het moment dat ze stoppen met grazen om te gaan herkauwen. ’s Middags om 15 uur was tegen het einde van de beweiding. ’s Avonds om 21 uur was ongeveer 3 uur nadat snijmaïs was gevoerd.

Hoogste pens-pH tijdens weiden 

Figuur 1 Verloop gemiddelde pens-pH gemeten met een pensbolus bij 8 koeien. Weidegang tussen 6:00 en 16:00 uur.
Figuur 1 Verloop gemiddelde pens-pH gemeten met een pensbolus bij 8 koeien. Weidegang tussen 6:00 en 16:00 uur.

De continue meting met de pH bolus (figuur 1) laat zien dat de pH het hoogst was gedurende de beweiding. Duidelijk zichtbaar is de scherpe daling in de pH kort na het verstrekken van de bijvoeding.

 Figuur 2. Gemiddelde pens-pH gemeten met een slokdarmsonde om 4, 11, 15 en 21 uur bij 60 koeien in voorjaar (mei), zomer (juli) en najaar (september). Weidegang tussen 8:00 en 16:00 uur.
Figuur 2. Gemiddelde pens-pH gemeten met een slokdarmsonde om 4, 11, 15 en 21 uur bij 60 koeien in voorjaar (mei), zomer (juli) en najaar (september). Weidegang tussen 8:00 en 16:00 uur.

Bij meting met de slokdarmsonde (figuur 2) werden gemiddeld de hoogste pens-pH-waarden gemeten tijdens het weiden om 11 en 15 uur. De laagst gemeten gemiddelde pens-pH was om 21 uur, 3 uur na het voeren van de snijmaïs. Beide meetmethoden laten daarmee hetzelfde beeld zien. Tijdens het weiden kwam de pH nooit beneden een kritisch niveau en was de pH altijd hoger dan 6,4. In de pens kan de pH op hetzelfde tijdstip op verschillende plaatsen variëren. De pH is meestal het hoogst in de buurt van de slokdarm vanwege het instromen van speeksel. Maar ook als we corrigeren voor dit verschil, komt de pens-pH niet in de buurt van de kritieke ondergrens.

Geen subacute pensverzuring

De resultaten geven aan dat er geen sub-acute pensverzuring was ondanks een hoge verteerbaarheid en een hoog suikergehalte van het weidegras. Dit heeft te maken met een paar factoren. Zo is de opnamesnelheid (g droge stof per minuut) tijdens beweiding lager dan wanneer maïskuil wordt gevoerd. Daarnaast kost grazen meer tijd dan voer opnemen aan het voerhek en is het droge-stofgehalte van het grasrantsoen lager. Bovendien is gras een levend product, met intacte celwanden, waardoor de celinhoud (o.a. suikers) langzamer vrijkomt. Dit alles zorgt voor een gelijkmatiger pensafbraak waardoor pensverzuring door weidegras onder de Nederlandse omstandigheden niet aan de orde is.