Dossier
Zeewier
In West-Europa is steeds meer belangstelling voor teelt van zeewier als bron voor o.a. voedsel, diervoeder, biostimulanten voor bodem en gewas, en bio-grondstof. Voordelen zijn dat er geen landbouwgrond nodig is en dat veel soorten in zout of brak water groeien. De omvang van de zeewierproductie in Nederlandse wateren is nog beperkt, maar de komende decennia zullen er op de Noordzee meer windparken ontwikkeld worden, die mogelijk kunnen worden gecombineerd met grootschalige zeewierteelt. In Aziatische landen wordt zeewier al op grote schaal geoogst, maar niet altijd op basis van een duurzame productiewijze. Wageningen University & Research (WUR) werkt aan de technologie om dit mogelijk te maken, met name toegespitst op de situatie in de Noordzee.
We werken onder andere aan deze onderwerpen:
- economische en technologische haalbaarheid grootschalige zeewierteelt
- ruimtelijke inpassing en effecten op het mariene ecosysteem
- ontwikkeling van duurzame teeltmethodes en zeewierveredeling
- verwerking van geoogste biomassa en ontwikkeling bioraffinage- en fermentatietechnieken
- ontwikkeling van afzetkanalen en business cases
- inventarisaties van risico’s o.a. op het gebied van voedselveiligheid
Het onderzoek wordt op projectbasis uitgevoerd. De financiering is afkomstig van onder andere de Europese Unie, het ministerie van LNV, TKI-Agri&Food en het bedrijfsleven, waaronder de zeewiersector.
Nieuws over zeewier
-
Europese subsidie voor opschalen van de productie en toepassing van zeewier
- Onderzoekers Sander van den Burg, Sophie Koch en Roel Helmes van Wageningen Economic Research (SSG) maken deel uit van een consortium dat een Horizon Europe-subsidie van 9 miljoen euro heeft gekregen voor het opschalen van de productie en markttoepassingen van zeewier in heel Europa. -
Onderzoek naar ontwikkeling integraal kweeksysteem zeewier, kokkels en garnalen in Polder Wassenaar op Texel
- Onder welke condities zou het mogelijk zijn om op grote schaal, binnen één systeem, zeewier, kokkels en garnalen te kweken in verzilte gebieden? Zodat de druk op de natuur door visserijactiviteiten vermindert en tegelijkertijd kan worden voldaan aan de toenemende vraag naar (eiwitrijk) voedsel? Die vragen staan centraal in het onderzoek dat deze maand is gestart in de buitendijkse Polder Wassenaar op Waddeneiland Texel. De uitkomsten kunnen leiden tot een belangrijke doorbraak in de mariene aquacultuur en de inzet van ‘onbruikbare’ zilte gronden. -
Onderzoek naar grootschalige zeewierproductie op zee
- In de komende jaren zal gebruik en inrichting van een groot deel van de Nederlandse Noordzee ingrijpend veranderen. Tegelijkertijd zal de vraag naar duurzaam geproduceerd voedsel, met name eiwit, en biogene grondstoffen toenemen. Wetenschappers van WUR en collega-kennisinstellingen gaan daarom met financiële steun van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) onderzoek doen naar een efficiënte en duurzame eiwitproductieketen op zee, de effecten van grootschalige zeewierproductie op de mariene ecologie en nieuwe businessmodellen voor zeewierproductie. -
Praktische strategietool voor lokale ‘groene’ burgerinitiatieven
- Burgerinitiatieven spelen een belangrijke rol in de verduurzaming van de samenleving. Er is vaak veel enthousiasme en motivatie om activiteiten te organiseren, maar in veel gevallen ontbreekt een vooraf uitgedachte strategie. Een duidelijke strategie helpt om als organisatie effectiever te zijn in het bereiken van de doelen, maar ook bij het opstellen van een subsidieaanvraag. Dit stappenplan is een handig hulpmiddel voor lokale burgerinitiatieven om hun strategie in kaart te brengen, en helder te krijgen hoe hun activiteiten kunnen bijdragen aan het doel dat ze voor ogen hebben. -
Visstand schommelt mee met temperatuur zeewater
- Jaar-tot-jaar schommelingen in zeewatertemperatuur zijn deels verantwoordelijk voor grootschaliger schommelingen in de stand van zeevissen. Dit blijkt uit een wereldwijde modelstudie door onder andere Wageningen University & Research. Visbiologen hebben al eeuwenlang trage schommelingen in visstanden waargenomen, maar de oorzaken bleven onduidelijk. Deze studie laat zien dat schommelingen op tijdschalen van decennia van nature aanwezig zijn in vispopulaties door hun gevoeligheid voor watertemperatuur. -
Reductie CO2-voetafdruk door zeewierteelt Royal Kombu
- Royal Kombu zeewierteelt reduceert de CO2-voetafdruk in de voedselketen. Maar als je het in een hamburger gebruikt: let op het jodium. -
Zeewier als methaanremmer niet vrij van risico’s
- Methaan is een sterk broeikasgas dat koeien uitademen. Eén van de mogelijke manieren om methaanuitstoot door koeien te beperken is door de dieren het zeewier Asparagopsis taxiformis te voeren. Deze zeewiersoort bevat hoge concentraties bromoform, een stof die de vorming van methaan in de pens van de koe tegengaat. Uit onderzoek van Wageningen University & Research (WUR) blijkt dat bromoform vervolgens in de melk en de urine van de koe terecht kan komen. -
Voorlopig beeld uit project Zeewier in een gezonde melkveehouderij
- Kan zeewier de uitstoot van methaan verminderen als het als voedingssupplement aan melkkoeien wordt gegeven? Dit is de vraag waar een groep partners uit bedrijfsleven, wetenschap en maatschappij zich sinds 2018 over heeft gebogen. De desbetreffende organisaties- BlueO2, LTO Noord, Wageningen Livestock Research, CONO kaasmakers, Hortimare, De Heus Voeders en Greenport Noord-Holland Noord - verwachten met dit onderzoek een concrete bijdrage te leveren aan zowel de Nederlandse klimaatdoelen als ook een toekomst bestendige agrarische sector.
Nieuws 2019-2020
-
Grenzen aan voedselproductie uit zee
-
Auto rijdt 80 kilometer op brandstof uit zeewier
-
Unieke innovatiechallenge technische universiteiten
-
Krekels en zeewier in plaats van vlees? Mansholt-lezing 2019 in het teken van de eiwittransitie
-
Een realistische kijk op zeewierproductie in de Noordzee
-
Insecten, zeewier-wraps en vegan ijs van fruit en groente in de schappen bij Lidl
-
Zeewier op koeienmenu Dairy Campus
In de media
Recent onderzoek naar zeewier
-
Integrated Aquatic Food Systems
- Het eindigen van wereldhonger is een belangrijk doel van de SDG-2 van de Verenigde Naties waarbij ernaar gestreefd wordt dat er in 2030 voor iedereen toegang is tot voldoende voedzaam voedsel. Mariene voedselbronnen worden daar nog beperkt bij betrokken, in het bijzonder de organismen laag in de voedselketen die perspectief bieden voor een meer duurzame productie van voedsel. Dit project zal zich daarom richten op de leemte van duurzame aquacultuur en gebruik van mariene voedselbronnen. -
UNITED
- Het EU H2020 project UNITED richt zich op het stimuleren van duurzame medegebruik (multi-use) van de zee, waaronder de Noordzee, door in 5 pilot-projecten de onderbouwing voor een levensvatbare aanpak (economisch, sociaal en ecologisch) te leveren. Vanuit 5 perspectieven (Technologie, Economie, Juridisch/Beleid en Veiligheid, Maatschappij en Milieu) en met de ervaringen vanuit de 5 pilots, wordt gewerkt aan een generiek raamwerk voor de ondersteuning van het ontwikkelen van medegebruik op zee in Europa. -
Sargassum: from environmental problem to agricultural resource: the ValoSarg project
- Landings of large amounts of Sargassum on the shores of Caribbean islands and Gulf of Mexico pollute the coasts and cause a decrease in tourism. In this project, the valorization of Sargassum to products of interest in the region will be addressed, to prevent the problems caused by this biomass. -
Draagkracht mariene ecosysteem
- Doel van deze studie is om een agenderend onderzoek naar de impact van hard substraatsystemen op de draagkracht in de Noordzee uit te voeren. Het zal zich richten op de noodzakelijke kennisontwikkeling voor draagkracht in relatie tot de productiviteit van het natuurlijk systeem, waarin de elementen natuurontwikkeling (via riffen en toename hard substraat) en aquacultuur (schelpdierkweek en zeewierkweek) meegenomen worden.
Deze gezamenlijkheid aan activiteiten zullen een druk leggen op de ecologische draagkracht van het ecosysteem. De scoping studie zal vanuit de perspectieven van natuurontwikkeling en voedselproductie, een analyse opleveren van de noodzakelijke stappen en ontwikkelmogelijkheden om draagkracht voldoende af te kunnen wegen in beleidsdoelstellingen. -
MIP Seaweed for food and feed
- In 2015 heeft de toenmalige staatssecretaris van Economische Zaken, Martijn van Dam, opdracht gegeven aan Wageningen University and Research om het onderzoeksprogramma “Seaweed for food en feed” te starten. Het programma is uitgevoerd in samenwerking met de stichting North Sea Farmers, het bedrijfsleven en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Het innovatieprogramma is voor LNV van belang vanwege het voornemen om in de komende decennia op circa 25% van het Nederlandse deel van de Noordzee windparken te plaatsen en de vraag of maricultuur, waaronder productie van zeewier, binnen windparken een optie kan zijn. -
Het gebruik van ecosysteemdiensten om biodiversiteit in de Noordzee te behouden
- Het menselijke gebruik van het mariene milieu neemt toe, wat resulteert in de degradatie van habitats en verlies aan biodiversiteit. Tegelijkertijd wordt de samenleving meer afhankelijk van de ecosysteemdiensten die de mariene ecosystemen en hun biodiversiteit duurzaam kunnen bieden. Het leveren van voedsel uit zee (vis, schaal- en schelpdieren maar ook zeewier) is waarschijnlijk de bekendste ecosysteemdienst, maar er zijn veel andere ecosysteemdiensten (klimaatregulatie, afbraak contaminanten) waarvoor geldt dat de exploitatie van de ene dienst die van een andere kan compromitteren. -
MACROFUELS: Macroalgen als duurzame bron voor biobrandstoffen
- Zeewieren of macroalgen zijn de snelst groeiende planten op onze noordelijke breedtegraad. Om te groeien heeft zeewier alleen CO₂, zonlicht en al in zee aanwezige nutriënten nodig. Met een wisselteeltsysteem voor zeewier gaat het MacroFuels-project – voor het eerst in Europa – de beschikbaarheid van biomassa voor de productie van geavanceerde biobrandstoffen vergroten. Door dit wisselteeltsysteem, in combinatie met het gebruik van innovatieve textielteeltsubstraten, zal de kostprijs flink dalen en de beschikbaarheid van zeewier toenemen. -
Macrocascade
- Doelstelling van het project is a) het ontwikkelen van bioraffinageprocessen voor de productie van hoogwaardige componenten uit zeewier en b) conversie van deze componenten tot (intermediaire) producten. Focus ligt daarbij met name op snelgroeiende zeewieren zoals bruine zeewieren. Deze wieren bevatten alginaat (hydrocolloid en mogelijk interessante grondstof voor de chemie), laminarin en fucoidan (mogelijk gezondheid bevorderende eigenschappen), mannitol (voedsel en chemische bouwsteen), eiwitten en andere bioactieve componenten. -
Zeewieren
- Zeewierextracten kunnen de eiwitproductie per hectare verhogen op de 20% van de landbouwgronden die momenteel worden blootgesteld aan ernstige droogte- en zoutstress. Hiermee kan de eiwitproductie vergroot worden zonder het landbouwareaal te vergroten. De mode of action wordt onderzocht van het weerbaar maken tegen effecten van klimatologische verandering en verzilting. -
Genialg
- GENIALG is een Innovation Action gefinancierd onder Horizon 2020 (Blue Growth call). Het doel van GENIALG is bij te dragen aan de groei van de Europese blauwe economie door de ontwikkeling van hoog-productieve en duurzame zeewier productiesystemen en bioraffinage naar hoogwaardige toepassingen. De output van het project is van belang voor huidige en toekomstige kweekbedrijven, de verwerkende industrie, maar ook voor beleidsvorming.
Downloads
- Rapport: Development of Offshore Seaweed Cultivation: food safety, cultivation, ecology and economy - mrt 2019
- Rapport: Zeewier en natuurlijk kapitaal - mei 2016
- Rapport: A Triple P review of the feasibility of sustainable offshore seaweed production in the North Sea - sep 2013
- Rapport: Mogelijkheden voor de teelt van zeekraal in de volle grond - mrt 2013
- Rapport: Evaluatiestudie naar mogelijkheden voor grootschalige zeewierteelt in het zuidwestelijke Deltagebied, in het bijzonder de Oosterschelde - mei 2010
- Protocol voor oogsten en schonen van zeekraal
- Protocol voor veldbewerking en teelt van zeekraal
- Presentatie: Het gemengd zilt bedrijf op de grens van zee en kust
Publicaties
-
Seaweed as climate mitigation solution : Categorizing and reflecting on four climate mitigation pathways
Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate Change (2023) - ISSN 1757-7780 -
Combinatieteelt biedt kansen
In: Biowetenschappen en Maatschappij - Stichting Biowetenschappen en Maatschappij - ISBN: 9789493232068 - p. 62-63. -
Europees zeewierteelt op komst
In: Biowetenschappen en Maatschappij - Stichting Biowetenschappen en Maatschappij - ISBN: 9789493232068 - p. 13-15. -
Safe Seaweed by Design – Food Safety
-
Wageningen Food Safety Research & Seaweed
-
Safe seaweed & research opportunities at Wageningen Food Safety Research
-
Bioavailability of iodine species from various commercially consumed seaweed species
Wageningen: Wageningen Food Safety Research (WFSR Report 2023.004) -
Data underlying the study: Addition of iron does not ameliorate sulfide toxicity by sargassum influx to mangroves but dampens methane and nitrous oxide emissions
-
Can seaweeds feed the world? Modelling world offshore seaweed production potential
Ecological Modelling (2023), Volume: 484 - ISSN 0304-3800 -
Eiwit uit zeewier biedt kansen, maar is nog geen laaghangend fruit
Gerelateerde dossiers
-
Noordzee
De Noordzee is een rijke zee die zich kenmerkt door een grote diversiteit aan zeeleven. Door die natuurlijke rijkdom en de geografische positie van de... -
Voedselzekerheid - Hoe voeden we in 2050 bijna 10 miljard mensen?
De wereldbevolking neemt sterkt toe en zal naar verwachting in 2050 bijna 10 miljard bedragen. In iets meer dan dertig jaar tijd komen er dus 2...