Nieuws

Onderwaterdrains met putbemaling lijken meerwaarde te hebben

Gepubliceerd op
20 februari 2017

Onderwaterdrains helpen om de grondwaterstand op veengrond minder te laten fluctueren. De werking is echter sterk afhankelijk van het waterpeil in de sloot. Door drainagebuizen op een afgesloten waterput aan te sluiten kan het peil onafhankelijk van het slootpeil geregeld worden. De drainerende en infiltrerende werking lijkt aanzienlijk te verbeteren.

Een stabielere grondwaterstand vergroot enerzijds de gebruiksmogelijkheden van het grasland en vermindert anderzijds de maaivelddaling. Echter, tijdens grote neerslagpieken in het groeiseizoen is de extra drainerende werking van gangbare onderwaterdrains beperkt. Voor een rendabele investering in drainage is een vergroting van het drainage effect gewenst.

Grondwaterstand

Veenbodems hebben een grote weerstand voor watertransport van en naar de sloot. In natte perioden stijgt het grondwater snel tot aan het maaiveld en bij droogte daalt het grondwater ver onder het slootpeil tot wel 120 cm beneden maaiveld. Maaiveldaling is sterk gerelateerd aan de diepste grondwaterstand in de zomer en bedraagt gemiddeld 1 cm per jaar bij een ontwatering van 60 cm beneden maaiveld.

Onderwaterdrains

Onderwaterdrains zijn buisdrains die onder het slootpeil worden aangelegd en zowel water aan- als afvoeren. De drains zorgen voor kortsluiting tussen de bodem en de sloot waardoor het watertransport versnelt. Hierdoor is gemiddeld het grondwaterstandsverloop vlakker. Afgezien van perioden met grote neerslagpieken vergroot dit de gebruiksmogelijkheden van het grasland. De maaivelddaling wordt ongeveer gehalveerd.

Toegevoegde waarde van putbemaling

De mate waarin water wordt aan- of afgevoerd hangt sterk af van het drukverschil tussen het grondwaterpeil en het slootpeil. Het drukverschil is met het slootpeil slechts in beperkte mate te beïnvloeden. Met een waterput is een veel groter peilbereik mogelijk en kan daadwerkelijk op de grondwaterstand gestuurd worden.

Aanleg

De uiteinden van de drains worden via een verzameldrain aangesloten op een waterput. Het peil in de put wordt gereguleerd met een pomp en kan variëren van 80 cm onder tot 80 cm boven maaiveld. Door het waterpeil in de put tegengesteld te laten bewegen aan het grondwaterpeil wordt het grondwaterpeil zo vlak mogelijk gehouden. Het streef grondwaterpeil is 35 cm beneden maaiveld.

Veldproef

Op KTC Zegveld worden onderwaterdrains en putbemaling getest bij een hoog en een laag slootpeil. Gekeken wordt of het grondwaterpeil onafhankelijk van het slootpeil te sturen is. Binnen het hoge en lage slootwaterpeilregime wordt gekeken hoe de putbemaling zich verhoudt tot een ongedraineerde situatie en gangbare onderwaterdrains op de sloot.

Effect op grondwaterstand

Eind juni 2016 werd de putbemaling in gebruik genomen en direct bleek dat de hoge grondwaterstand na de forse neerslagpiek op dat moment sneller omlaag gebracht kon worden door het peil in de put onder het slootpeil te zetten. De draagkracht herstelde merkbaar sneller. In de drogere periode daarna kon de grondwaterstand op een hoger niveau gehouden worden vergeleken met de situatie zonder drains en de gangbare onderwaterdrains.
In de figuur staat het verloop van de grondwaterstand voor de verschillende behandelingen van een proefperceel bij een hoog peil (20 cm beneden maaiveld).

afbeeldingwater.png

Effect op maaiveldaling

Mocht het blijven lukken om de grondwaterstand in de zomer in de buurt van de 35 cm beneden maaiveld te houden, dan vermindert de maaivelddaling aanzienlijk. Een schatting is dat de maaivelddaling met ongeveer 75% reduceert ten opzichte van een ongedraineerde situatie bij een ontwatering van 60 cm.

Effect op grasopbrengst

In de veldproef zijn de grasopbrengsten en de stikstofgehaltes bepaald. In 2016 hadden onderwaterdrains met putbemaling een vergelijkbare opbrengst als die van de situatie zonder drains en de gangbare onderwaterdrains. Ook de stikstofopbrengsten waren vergelijkbaar. Overigens was pas vanaf de eerste snede de werking van de drains effectief.

Hoe verder?

Het onderzoek wordt voortgezet om te ervaren wat in 2017 het effect van onderwaterdrains en putbemaling op het grondwaterstandsverloop, het graslandgebruik en de grasopbrengst is. Een volgende stap in de ontwikkeling is het automatisch aansturen van de pompen op basis van de actuele grondwaterstand, de weersverwachting en de vochttoestand van de bovengrond.