Nieuws

Koeien & Kansen-deelnemers werken aan uitdagingen voor de toekomst

Gepubliceerd op
26 november 2020

Koeien & Kansen-ondernemers stellen jaarlijks bedrijfsdoelen voor hun bedrijf op en leggen deze vast in een bedrijfsontwikkelingsplan. In dit plan staan de te nemen maatregelen om de voorgestelde doelen te realiseren. Alle Koeien & Kansen-deelnemers zijn goed voor meer dan 50 verschillende maatregelen. Deze maatregelen zijn het afgelopen jaar vooral gericht op het optimaliseren en verbeteren van kwaliteit op het gebied van vee, bodem en gewas en minder op groei en productie.

Voor ieder Koeien & Kansen-bedrijf heeft de adviseur in overleg met de ondernemer een bedrijfsontwikkelingsplan (BOP) gemaakt voor 2020. In dit plan zijn de resultaten van voorgaande jaren op een rij gezet en als uitgangspunt gekozen voor nieuwe doelen. Om de doelen te halen, hebben de deelnemers maatregelen geformuleerd waaraan ze de komende periode gaan werken. In tabel 1 is een overzicht te vinden van de doelen van de (gemiddelde) Koeien & Kansen-bedrijven op verschillende thema’s in 2020 en wat ze waren in 2019.

Tabel 1: Doelen Koeien & Kansen 2019 en 2020
Kengetal Eenheid Gemiddeld doel 2019 Gemiddeld doel 2020
Eiwit van eigen land % (excl. aankoop) >61 >58%
Ammoniakemissie kg NH3 / ha <68 <62
Broeikasgassen gr CO2-eq/kg FPCM <1105 <1152
Blijvend grasland % >51 >56
Stikstof bodemoverschot kg N / ha <123 <123
BEX winst N % >4 >5
BEX winst P % >16 >19
Efficiëntie voeding N % >27 >27
Efficiëntie voeding P % >35 >36
Melk per kg fosfaat kg >209 >226
Voerefficiëntie veestapel kg FPCM / kg ds >1,20 >1,20
BEP winst % >7 >3
Mestafzet ton <961 <683
Grasopbrengst kg / ds / ha >11559 >11804
Maisopbrengst kg / ds / ha >16650 >16623
Overschot P2O5 kg / ha <1 <1
Ammoniakemissie kg / ton melk <3,22 <3,12
Beweiding melkkoeien uur / jaar >946 >982

Tabel 1 laat zien dat ondernemers, doelen hebben geformuleerd op gebied van bouwplan, efficiëntie, gewasopbrengst, beweiding en milieuprestaties. De eerste vijf doelen betreffen kengetallen van het dashboard van duurzame zuivelketen (DZK). Ook worden deze kengetallen in het keurmerk ‘on the way to Planet Proof’ gebruikt. Het gemiddelde niveau van de gestelde doelen van de Koeien & Kansen-bedrijven is wat ambitieuzer dan de grenswaarden bij het basisniveau van ‘on the way to Planet Proof’. In 2020 geldt voor alle bedrijven een maximum RE-gehalte in het rantsoen van 155 g/kg en minimaal 65% eiwit van eigen land (inclusief aankoop uit de buurt). Dit zijn relevante kengetallen in de huidige stikstofdiscussie.

Aangescherpte doel voor 2020

De Koeien & Kansen-deelnemers hebben in 2020 gemiddeld op veel vlakken scherpere doelen geformuleerd dan voor 2019. Vooral een lagere ammoniakemissie (doel is 6 kg NH3/ha lager), meer blijvend grasland (4% meer dan in 2019), meer melk per kg fosfaat (17 kg melk/kg fosfaat) en minder mest afvoeren (278 ton minder mestafvoer) vallen op. Het verder verlagen van de ammoniakemissie zal voor veel ondernemers nog een uitdaging zijn, aangezien veel Koeien & Kansen-deelnemers meedoen aan de BES-pilot en daarmee meer mest mogen aanwenden dan voorheen.

De doelen voor eiwit van eigen land, broeikasgassen en BEP winst zijn iets minder ambitieus dan in 2019. Dit komt mogelijk omdat in de komende jaren nog nadelige effecten van de droogte in 2019 en 2020 worden verwacht (bijvoorbeeld mindere kwaliteit ruwvoer, slechte graszode of suboptimale ruwvoerverhouding in rantsoen).

Maatregelen vee

Om de geformuleerde doelen te halen, hebben de Koeien & Kansen-bedrijven verschillende maatregelen gepland. In Figuur 1 zijn de maatregelen weergegeven die de veehouders op het gebied van vee en voer hebben benoemd. De figuur laat zien dat de veehouders in totaal 15 verschillende soorten maatregelen willen nemen. De meeste daarvan zijn maar 1 keer genoemd, maar een aantal wordt ook vaker genoemd in het plan. Vier ondernemers hebben het plan opgepakt om de melkproductie per koe te verhogen en twee ondernemer kiezen ervoor meer melk te produceren door meer koeien te houden. Verder zijn er vier ondernemers die meer aandacht willen besteden aan beweiden. Het streven is dan om meer beweiding toe te passen of juist beter te plannen.

Drie veehouders willen de vruchtbaarheid gaan verbeteren, onder andere door een betere tochtigheidsdetectie uit te voeren.

Bij de maatregelen voor 2020 is er ook veel aandacht voor verbetering van de eiwitvoeding: 3 bedrijven willen dit doen door minder eiwit te gaan voeren, 2 bedrijven willen de stikstofefficiëntie verhogen, 2 bedrijven willen minder krachtvoer voeren en 1 bedrijf wil herfstgras beter benutten. Er zijn ook bedrijven die andere producten willen voeren zoals energierijke bijproducten of grasbrok. 1 bedrijf wil in plaats van sorghum misschien toch weer meer maïs gaan voeren wanneer de sorghumproductie niet het gewenste resultaat oplevert. Deze deelnemer gaat eerst nog wel proberen de sorghumproductie te verbeteren door een andere teeltmaatregel te treffen.

Naast de voermaatregelen benoemt 1 bedrijf het streven naar hogere gehalten in melk en wil 1 bedrijf de diergezondheid verbeteren. Dit zijn maatregelen die bedrijven specifiek in hun BOP als maatregel hebben beschreven. Zonder het te beschrijven, zullen waarschijnlijk meer bedrijven willen streven naar hogere gehalten en verbetering van de diergezondheid.

Eén bedrijf streeft er ook naar om het aandeel Jersey koeien in de veestapel te vergroten. Twee ondernemers noemen tenslotte specifiek het verlagen van de methaanemissie als maatregel. Al met al hebben de meest genoemde veemaatregelen betrekking op voeding en zijn er maar enkele maatregelen die betrekking hebben op vruchtbaarheid en diergezondheid.

Figuur 1: Maatregelen genoemd in bedrijfsontwikkelingsplannen van Koeien & Kansen-bedrijven gericht op vee (lengte van de staaf geeft aan hoe vaak de maatregelen genomen wordt).
Figuur 1: Maatregelen genoemd in bedrijfsontwikkelingsplannen van Koeien & Kansen-bedrijven gericht op vee (lengte van de staaf geeft aan hoe vaak de maatregelen genomen wordt).

Maatregelen bodem en gewas

Uit figuur 2 blijkt dat deelnemers twintig verschillende maatregelen op het gebied van bodem en gewas willen nemen.

Vier ondernemers richten zich op het ‘verbeteren van de grond’ door onder andere de aanleg van drainage, egalisatie, het dempen van een sloot dempen en het verbeteren van de verkaveling. Ook met ‘verbeteren van de vochtvoorziening’ en ‘minder berijdingsschade’ willen veehouders de kwaliteit van de bodem verbeteren. Daarnaast is er een bedrijf dat niet-kerende grondbewerking gaat toepassen zodat er minder organische stof wordt afgebroken.

Het verhogen van de grasopbrengsten staat centraal op vier bedrijven en één bedrijf wil zijn beweidingsoppervlak vergroten. Drie ondernemers willen meer klaver in grasland gaan toepassen, terwijl 1 ondernemer zich gaat richten op de graskwaliteit en een ander wil meer grasland herinzaaien. Weer een andere deelnemer kiest voor het maaien van zwaardere snedes of wil de planning van zijn voederwinning verbeteren.

Naast meer aandacht voor grasland wil een ondernemer ook de sorghumteelt gaan verbeteren, 2 bedrijven willen meer maïs telen waarvan 1 bedrijf de samenwerking met een akkerbouwer wil verkennen. Een ander bedrijf wil juist stoppen met maïsteelt op de huiskavel zodat er meer ruimte voor beweiding ontstaat.

Behalve aandacht voor grondverbetering en teelt zijn er een meerdere bedrijven die maatregelen op het gebied van bemesting willen nemen in 2020: 2 bedrijven willen mest beter benutten en 3 bedrijven willen mest met water gaan verdunnen. Daarnaast wil 1 bedrijf fosfaatevenwichtsbemesting via BES realiseren zodat er meer drijfmest op het land kan worden uitgereden en wil een ander bedrijf de vaste mest beter benutten. Ook hier geldt dat fosfaatevenwichtsbemesting 1 keer specifiek als maatregel is benoemd, maar dat er meer Koeien & Kansen-bedrijven zijn die naar dit evenwicht streven.

Naast de bemestingsmaatregelen die de benutting van mest en daardoor de verliezen naar het milieu beperken, wil ook een bedrijf het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen verminderen en daardoor het milieu minder wil belasten. Tenslotte willen 3 bedrijven hun grondoppervlakte uitbreiden door bijvoorbeeld grond aan te kopen.

Figuur 2: Maatregelen genoemd in bedrijfsontwikkelingsplannen Koeien & Kansen-bedrijven gericht op bodem en gewas (lengte van de staaf geeft aan hoe vaak maatregelen worden genomen).
Figuur 2: Maatregelen genoemd in bedrijfsontwikkelingsplannen Koeien & Kansen-bedrijven gericht op bodem en gewas (lengte van de staaf geeft aan hoe vaak maatregelen worden genomen).

Overige maatregelen

Behalve maatregelen op het gebied van vee, bodem en gewas hebben de Koeien & Kansen-bedrijven nog 14 andere maatregelen opgeschreven. Deze zijn heel divers en variëren van het vernieuwen of vergroten van de melkstal, voeropslag, mestopslag of de jongveestal. Een ondernemer gaat onderzoeken of het toepassen melkrobots interessant is, terwijl een andere ondernemer kijkt of een stal met mestscheiding een optie is.

Naast aanpassingen en vernieuwingen in gebouwen en installaties zijn er ook odnernemers die plannen willen maken met betrekking tot ontwatering, duurzaamheid of de strategie van het bedrijf. Een ondernemer wil op termijn stoppen met melken.

Tenslotte zijn er nog ondernemers die de BES pilot willen implementeren, een ander wil topleverancier van zuivel worden of juist kostenbewuster gaan werken.

Aandacht voor grond, voer, grasland en melk

Dit overzicht van doelen en maatregelen geeft aan de Koeien & Kansen-ondernemers veel ambitie kennen om hun bedrijf verder te ontwikkelen. Daarbij lijkt de focus voor de toekomst vooral te liggen in het verbeteren van de kwaliteit van de bodem en graslandbeheer. Daarnaast hebben ze aandacht voor weidegang en melkproductie. Slechts weinig ondernemers noemen groei als maatregel, maar willen door het maken van een efficiëntieslag de resultaten verbeteren. Met deze insteek en met het verbeteren van bedrijfsgebouwen en installaties richten deze ondernemers zich betere resultaten in de toekomst, die positief bijdragen aan het milieu en goed zijn voor de portemonnee.