Dossier
Noordpool (Arctisch gebied) en Zuidpool (Antarctica)
Het werk van onze onderzoekers in het Noord- en Zuidpoolgebied heeft een grote variatie aan onderwerpen, die samenkomen in gerichte aandacht voor de belangrijke rol van zeeijs in de instandhouding van de rijke voedselketens. In dit dossier vindt u nieuws, achtergronden en resultaten van het onderzoek van Wageningen University & Research in het Arctisch gebied en Antarctica: WUR Polar.
Onderzoek op de Zuidpool (Antarctica)
Het werk van de onderzoekers op Antarctica heeft een grote variatie aan onderwerpen, van ijs tot poolzee en van krill tot walvissen. Dit is een Wettelijke Onderzoekstaak (WOT) voor de overheid. Dit volgt uit het Nederlands stemgerechtigd lidmaatschap in het Antarctisch Verdrag: de internationale overeenkomst die het gezamenlijk beheer voert over het Antarctisch continent en de omringende zuidelijke oceaan. Aanvullend ondersteunt WUR het onderzoek door het Nederlands Pool Programma (NWO) en door gastlanden die logistieke ondersteuning bieden in gezamenlijke projecten.
Nieuws over de Zuidpool
-
Van idee tot doorbraak: twintig jaar SUIT verandert poolonderzoek
- Onderzoekers van Wageningen Marine Research en partners, waaronder het Alfred Wegener Instituut, keerden in september terug van een expeditie naar de centrale Arctische Oceaan aan boord van RV Polarstern. Tijdens deze reis verzamelden ze monsters om onderzoek naar Arctische kabeljauw voort te zetten en meer te leren over de verspreiding van vis in dit gebied, in vervolg op eerdere EU-onderzoeksresultaten. De Polarstern voer hiervoor diep de Arctische Oceaan in en bereikte de geografische Noorpool. Voor het bemonsteren gebruikten de onderzoekers diverse methoden, waaronder de Surface and Under-Ice Trawl (SUIT), waarmee oppervlaktewater en de onderkant van het zee-ijs bemonsterd kunnen worden. Dit instrument markeerde tijdens de expeditie zijn 20-jarig jubileum. -
Bemonstering van oppervlaktewater onthult grote aantallen juveniele krill die niet worden gedetecteerd door conventionele monitoringsmethoden
- In 2018/2019 gingen onderzoekers van Wageningen Marine Research mee op een Antarctische expeditie met het Japanse onderzoeksschip Kaiyo-maru (Fisheries Agency Japan; FAJ) om het oppervlaktewater te bemonsteren met de Surface and Under Ice Trawl. De resultaten toonden aan dat een groot deel van de Antarctische krillpopulatie zich in de bovenste twee meter van de waterkolom bevindt. -
Bijzondere walvissoort waargenomen tijdens recente Antarctische expeditie
- In het onderzoek van Wageningen Marine Research en partners naar de relatie tussen zee-ijs en de voedselketen van de Zuidelijke Oceaan worden verschillende onderdelen van die voedselketen onderzocht, waaronder de zogeheten ‘toppredatoren’, oftewel zeevogels en zeezoogdieren. Om hun aantallen en verspreiding in kaart te brengen zijn er tijdens Antarctische expedities waarnemers aan boord die deze dieren tellen. Tijdens de laatste expeditie, aan boord van de Duitse ijsbreker Polarstern in de zuidelijke herfst van 2022, werd een bijzondere walvissoort waargenomen: de zuidelijke zwarte dolfijn, internationaal bekend als de ’Arnoux’s beaked whale’. -
DNA-metabarcoding maakt dieetdiversiteit van Arctische zeevogels zichtbaar
- Veel Arctische soorten, van dierlijk plankton tot vis, gebruiken vet als antivries en energieopslag, wat hen voedzamer maakt voor hun predatoren dan soorten uit zuidelijkere wateren. Door klimaatverandering dringen echter steeds meer Atlantische soorten door tot de Arctische wateren. Deze veranderingen in de voedselsamenstelling kunnen de overleving en het welzijn van zeevogelkolonies op Spitsbergen bedreigen. Volgens een publicatie in Polar Biology is DNA-metabarcoding een zeer geschikte methode om deze verschuivingen in voedselpatronen te volgen. -
Dieet jonge poolkabeljauw gevarieerder dan gedacht
- Uit eerder onderzoek van Wageningen Marine research (WMR) en partners inclusief het Duitse Alfred Wegener Instituut (AWI) bleek dat veel jonge poolkabeljauw of Arctische kabeljauw dicht onder het zee-ijs van de centrale Arctische Oceaan leeft, en zich deels voedt met organismen die ook in en onder het zee-ijs leven. Vanwege de moeilijkheid om deze vis te vangen zijn er weinig studies waarin gekeken is naar het dieet. Een nieuwe publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift “Journal of Fish Biology” vergelijkt het dieet van vissen die tijdens verschillende expedities aan boord van ijsbreker Polarstern zijn gevangen. Hierdoor ontstaat een completer beeld van hun voedselbronnen in de centrale Arctische Oceaan, wat bij kan dragen aan natuurbeheer en visserijbeleid in dit gebied. -
Leeuwarden middelpunt van wetenschappelijk overleg over Antarctisch gebied
- De “Commission for the Conservation of Antarctic Marine Living Resources” (CCAMLR) houdt jaarlijks een drie weken durende vergadering over de Zuidelijke Oceaan rond Antarctica. Dit jaar komen wetenschappers uit de hele wereld in Leeuwarden bijeen om het visserijbeleid en natuurbeheer in dit gebied te bespreken. Fokje Schaafsma, onderzoeker bij Wageningen Marine Research, neemt deel aan deze besprekingen. -
Nico van den Brink benoemd tot persoonlijk hoogleraar Milieutoxicologie
- De raad van bestuur heeft Nico van den Brink benoemd tot persoonlijk hoogleraar Milieutoxicologie bij de leerstoelgroep Toxicologie van Wageningen University & Research (WUR). Sinds 2014 werkt Van den Brink voor de leerstoelgroep Toxicologie en leidt daar de milieutoxicologiegroep. Het onderzoek van de groep richt zich onder andere op vogels en zoogdieren, maar ook andere soorten als kokkels en fruitvliegen. Er wordt gekeken naar mogelijke effecten van stoffen op het gedrag en immuunsysteem van deze dieren. -
Inzicht in het dieet poolkabeljauw door combinatie microscopie en DNA-analyse
- Poolkabeljauw of Arctische kabeljauw is een belangrijk onderdeel van de voedselketen in het Noordpoolgebied. Sarah Maes (KU Leuven) en Fokje Schaafsma (Wageningen Marine Research) onderzochten, samen met collega’s van de KU Leuven en het Alfred Wegener Instituut, het dieet van deze vis die werd gevangen in de Barentszzee. Ze bestudeerden hiervoor de maaginhoud onder de microscoop, maar deden daarnaast ook een DNA-analyse. Hierdoor verkregen de onderzoekers nieuwe inzichten die onlangs zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Marine Ecology Progress Series. -
De Zuidpool in de herfst: onderzoekers weer mee op expeditie naar Antarctica
- Terwijl in Nederland de tulpen bloeiden, waren onderzoekers van Wageningen Marine Research samen met collega’s van het Alfred-Wegener-Instituut (AWI, Duitsland) en het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) onderweg met de Duitse ijsbreker Polarstern in het Zuidpoolgebied. In de herfst op het zuidelijk halfrond werden de dagen korter en kouder, waardoor het zee-ijs iedere dag een stuk groeide. Doordat het meeste onderzoek in de Zuidelijke Oceaan plaatsvindt in de zomermaanden helpt deze reis in de herfst om meer te weten te komen over de levenscycli van verschillende diersoorten in de Zuidelijke Oceaan. -
Ontspannen genieten tijdens de Summerbuzz in Impulse en Omnia
- Gedurende de zomermaanden worden er in het kader van SummerBuzz in Impulse en Omnia op Wageningen Campus diverse activiteiten georganiseerd. Deze activiteiten worden georganiseerd om mensen samen te brengen die tijdens de zomer aan het werk zijn of nog bezig zijn met hun studie. Een mooie gelegenheid om met collega’s of medestudenten samen te komen in Impulse of Omnia en te genieten van lekker eten, mooie lunchconcerten of een inspirerende lezing. En niet te vergeten, er worden ook lounge borrels georganiseerd met een live DJ. Dus kom uit je strandstoel en laat je inspireren.
Projecten in het Zuidpoolgebied
Alfred Wegener Institut
Lees het boek
Publicaties
Lees meer over onze expedities
Video's over de Zuidpool
Onderzoek naar stormvogels
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Op zoek naar krill (2019)
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
IJsnet SUIT
Er wordt tijdens expedities gevist met het ijsnet SUIT (Surface and Under Ice Trawl). Met dit vistuig kan onder het ijs, de bovenste laag van het water onderzocht worden. Aan het ijsnet is een camera bevestigd, waardoor o.a. een prachtige show te zien is die pinguins voor de camera gaven.
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Onderzoek op de Noordpool (Arctisch gebied)
Met de afname van zeeijs in het Noordpoolgebied wordt een toename in economische activiteiten zoals scheepvaart, olie- en gaswinning, visserij en toerisme verwacht. Wageningen Marine Research voert studies uit naar de impact van deze activiteiten. Dit is nodig om relevante maatregelen te kunnen ontwikkelen en om advies te kunnen geven aan overheden, industrie en NGO’s voor een duurzame ontwikkeling van
het Noordpoolgebied.
Nieuws over de Noordpool
-
Van idee tot doorbraak: twintig jaar SUIT verandert poolonderzoek
- Onderzoekers van Wageningen Marine Research en partners, waaronder het Alfred Wegener Instituut, keerden in september terug van een expeditie naar de centrale Arctische Oceaan aan boord van RV Polarstern. Tijdens deze reis verzamelden ze monsters om onderzoek naar Arctische kabeljauw voort te zetten en meer te leren over de verspreiding van vis in dit gebied, in vervolg op eerdere EU-onderzoeksresultaten. De Polarstern voer hiervoor diep de Arctische Oceaan in en bereikte de geografische Noorpool. Voor het bemonsteren gebruikten de onderzoekers diverse methoden, waaronder de Surface and Under-Ice Trawl (SUIT), waarmee oppervlaktewater en de onderkant van het zee-ijs bemonsterd kunnen worden. Dit instrument markeerde tijdens de expeditie zijn 20-jarig jubileum. -
Bijzondere walvissoort waargenomen tijdens recente Antarctische expeditie
- In het onderzoek van Wageningen Marine Research en partners naar de relatie tussen zee-ijs en de voedselketen van de Zuidelijke Oceaan worden verschillende onderdelen van die voedselketen onderzocht, waaronder de zogeheten ‘toppredatoren’, oftewel zeevogels en zeezoogdieren. Om hun aantallen en verspreiding in kaart te brengen zijn er tijdens Antarctische expedities waarnemers aan boord die deze dieren tellen. Tijdens de laatste expeditie, aan boord van de Duitse ijsbreker Polarstern in de zuidelijke herfst van 2022, werd een bijzondere walvissoort waargenomen: de zuidelijke zwarte dolfijn, internationaal bekend als de ’Arnoux’s beaked whale’. -
DNA-metabarcoding maakt dieetdiversiteit van Arctische zeevogels zichtbaar
- Veel Arctische soorten, van dierlijk plankton tot vis, gebruiken vet als antivries en energieopslag, wat hen voedzamer maakt voor hun predatoren dan soorten uit zuidelijkere wateren. Door klimaatverandering dringen echter steeds meer Atlantische soorten door tot de Arctische wateren. Deze veranderingen in de voedselsamenstelling kunnen de overleving en het welzijn van zeevogelkolonies op Spitsbergen bedreigen. Volgens een publicatie in Polar Biology is DNA-metabarcoding een zeer geschikte methode om deze verschuivingen in voedselpatronen te volgen. -
Dieet jonge poolkabeljauw gevarieerder dan gedacht
- Uit eerder onderzoek van Wageningen Marine research (WMR) en partners inclusief het Duitse Alfred Wegener Instituut (AWI) bleek dat veel jonge poolkabeljauw of Arctische kabeljauw dicht onder het zee-ijs van de centrale Arctische Oceaan leeft, en zich deels voedt met organismen die ook in en onder het zee-ijs leven. Vanwege de moeilijkheid om deze vis te vangen zijn er weinig studies waarin gekeken is naar het dieet. Een nieuwe publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift “Journal of Fish Biology” vergelijkt het dieet van vissen die tijdens verschillende expedities aan boord van ijsbreker Polarstern zijn gevangen. Hierdoor ontstaat een completer beeld van hun voedselbronnen in de centrale Arctische Oceaan, wat bij kan dragen aan natuurbeheer en visserijbeleid in dit gebied. -
Leeuwarden middelpunt van wetenschappelijk overleg over Antarctisch gebied
- De “Commission for the Conservation of Antarctic Marine Living Resources” (CCAMLR) houdt jaarlijks een drie weken durende vergadering over de Zuidelijke Oceaan rond Antarctica. Dit jaar komen wetenschappers uit de hele wereld in Leeuwarden bijeen om het visserijbeleid en natuurbeheer in dit gebied te bespreken. Fokje Schaafsma, onderzoeker bij Wageningen Marine Research, neemt deel aan deze besprekingen. -
Waarom de Noordpool extra snel opwarmt
- Het gebied rond de Noordpool warmt sneller op dan de rest van de wereld. Dat is bekend, maar klimaatmodellen onderschatten hoe snel het daar gaat. Sjoerd Barten is op 26 april gepromoveerd op dit onderwerp aan Wageningen University & Research. -
Digitaal ontworpen eiwit werkt als antivriesmiddel voor biologisch materiaal
- Nederlandse en Amerikaanse onderzoekers hebben met computersimulaties een eiwit ontworpen dat werkt als antivriesmiddel. Daarmee kunnen wetenschappers biologisch materiaal zoals immuuncellen, sperma en in de toekomst misschien zelfs donororganen invriezen en ontdooien, zonder het materiaal te beschadigen. Dat melden chemici van Wageningen Universiteit, Technische Universiteit Eindhoven en Washington Universiteit in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS. -
Inzicht in het dieet poolkabeljauw door combinatie microscopie en DNA-analyse
- Poolkabeljauw of Arctische kabeljauw is een belangrijk onderdeel van de voedselketen in het Noordpoolgebied. Sarah Maes (KU Leuven) en Fokje Schaafsma (Wageningen Marine Research) onderzochten, samen met collega’s van de KU Leuven en het Alfred Wegener Instituut, het dieet van deze vis die werd gevangen in de Barentszzee. Ze bestudeerden hiervoor de maaginhoud onder de microscoop, maar deden daarnaast ook een DNA-analyse. Hierdoor verkregen de onderzoekers nieuwe inzichten die onlangs zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Marine Ecology Progress Series. -
Plastic en ander zwerfvuil in poep van IJslandse poolvossen
- Onderzoekers van onder andere Wageningen Marine Research hebben recent in het wetenschappelijke tijdschrift Polar Biology een artikel gepubliceerd, waarin het voorkomen van plastic en ander afval in IJslandse poolvossen wordt beschreven. De resultaten laten zien dat poolvossen op IJsland al sinds de jaren 90 in lage hoeveelheden plastic inslikken. -
Op speurtocht naar zeehonden en ijsberen vanuit de ruimte
- De poolgebieden behoren tot de meest ontoegankelijke plaatsen op onze planeet. Uitzoeken waar de verschillende zeehondensoorten zich ophouden is een uitdaging. Onderzoekers van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ), Wageningen University & Research (WUR) en Aeria bezochten de wateren rond Spitsbergen, Noorwegen, om hoge resolutie dronebeelden te maken van verschillende soorten zeehonden.
Projecten in het Noordpoolgebied
-
Arctic Marine Litter Project
- Neem even de tijd om u het Noordpoolgebied voor te stellen: ijsbergen, bergen met besneeuwde toppen, ijsberen, walrussen... Maar de waarheid is net het tegenovergestelde. Veel van de stranden van het Europese Noordpoolgebied zijn vervuild, en de meest voorkomende vorm van afval is plastic. -
Duurzaam gebruik van Arctische hulpbronnen
- Het gebruik van natuurlijke hulpbronnen in het afgelegen Arctische mariene milieu groeit en diversifieert snel. De Arctic mist echter een effectief milieu-governance systeem om om te gaan met het huidige en toekomstige gebruik en de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen.
Publicaties
Lees meer over onze expedities
In de media
- Resource: Spitsbergen revisited (juni 2022)
- Resource: Ingevroren in het ijs (april 2020)
