Project

Call for Partners: Tienduizenden PFAS: een wetenschappelijke onderbouwing voor prioritering

Deze oproep voor partners is bedoeld voor bedrijven en organisaties die actief zijn in de water-, bodem- en voedselsector, evenals dienstverleners (zoals commerciële laboratoria en testontwikkelaars).

Het doel van het project is om een wetenschappelijk onderbouwde lijst van relevante PFAS te ontwikkelen. Projectpartners profiteren van een geharmoniseerde PFAS-lijst die gerichter en kostenefficiënter monitoren mogelijk maakt. Deze aanpak verbetert de onderlinge vergelijkbaarheid van gegevens en ondersteunt risicobeoordelingen, bronidentificatie en mitigatiestrategieën.

De aanwezigheid van PFAS in water, bodem en voedsel brengt milieuproblemen en gezondheidsrisico’s met zich mee vanwege hun persistentie en mogelijke toxiciteit. Hoewel er Europese en nationale wetgeving bestaat, heeft die betrekking op slechts een beperkt aantal PFAS. Daardoor is onzeker of de meest relevante stoffen worden gemonitord. In Nederland zijn meer dan 10.000 PFAS als Zeer Zorgwekkende Stoffen geclassificeerd, wat prioritering noodzakelijk maakt.

Huidige monitoringsprogramma’s richten zich doorgaans op circa 20 PFAS, maar onderzoek toont aan dat minder gangbare PFAS vaak domineren in milieumonsters. Daarentegen, monitoring van álle PFAS is economisch en technisch niet haalbaar. Dit project ondersteunt partners in de water-, voedsel-, laboratorium- en beleidssectoren door een geharmoniseerde, wetenschappelijk onderbouwde PFAS-scope van ongeveer 50 stoffen op te stellen. Deze worden geprioriteerd op basis van hun verwachte voorkomen in Nederland, persistentie/bioaccumulatie en toxiciteit. De resulterende scope maakt effectievere en relevantere monitoring mogelijk en ondersteunt toekomstige risicobeoordeling, beleidsontwikkeling en gerichte mitigatiestrategieën.

Figuur. Bepaling van de PFAS-scope op basis van voorkomen in Nederland (V), toxiciteit (T) en persistentie & bioaccumulatie (P/B), waarbij het oranje bodemvlak machine learning technieken vertegenwoordigen die de VTP-data vertalen in een best passende PFAS-scope. Laboratoria toetsen analytische haalbaarheid van de PFAS-scope op verschillende analyseplatforms t.b.v. monitoring in het water-, eco- en agrifoodsysteem.
Figuur. Bepaling van de PFAS-scope op basis van voorkomen in Nederland (V), toxiciteit (T) en persistentie & bioaccumulatie (P/B), waarbij het oranje bodemvlak machine learning technieken vertegenwoordigen die de VTP-data vertalen in een best passende PFAS-scope. Laboratoria toetsen analytische haalbaarheid van de PFAS-scope op verschillende analyseplatforms t.b.v. monitoring in het water-, eco- en agrifoodsysteem.

Dit project zal een wetenschappelijk onderbouwde PFAS-lijst definiëren voor toekomstig beleid en monitoring, op basis van evaluatie van verontreinigingsprofielen, bioaccumulatie en toxiciteit.

  1. PFAS in water- en vismonsters zullen worden geanalyseerd met behulp van hoge-resolutie massaspectrometrie en geavanceerde data-analyse om het huidige voorkomen van PFAS vast te stellen.
  2. Bioaccumulatie wordt beoordeeld door PFAS-niveaus in vis en water te vergelijken. Toxiciteit wordt geëvalueerd:
    1. met behulp van AI-tools (zoals KNIME, Dataiku) om gegevens uit openbare bronnen te halen;
    2. via in-vitrotesten voor immuun- en hormonale effecten;
    3. en via voorspellende modellen voor PFAS waarvoor geen referentiestandaarden beschikbaar zijn.
  3. De resulterende lijst wordt besproken met stakeholders en toegepast in praktische monitoringmethoden.

Partnerlaboratoria worden getraind om met deze lijst te werken, zodat zij gevalideerde PFAS-analyses kunnen aanbieden aan klanten in de water-, bodem- en voedselsector.

Partners profiteren van een geharmoniseerde PFAS-lijst die gerichtere en kostenefficiëntere monitoring mogelijk maakt. Deze aanpak verbetert de vergelijkbaarheid van gegevens en ondersteunt risicobeoordelingen, bronidentificatie en mitigatiestrategieën.

Geïnteresseerd? Laat het ons weten!

Geïnteresseerde partijen zijn van harte welkom om deel te nemen aan dit Publiek-Private Samenwerkingsverband (PPS). Vooral bedrijven en organisaties die actief zijn in de water-, bodem- en voedselsector, evenals dienstverleners (zoals commerciële laboratoria en testontwikkelaars), worden uitgenodigd om te reageren.

Van partners wordt verwacht dat zij een bijdrage leveren aan het project (in cash en/of in kind), die in de PPS-constructie wordt verdubbeld door publieke middelen.

De deadline van deze oproep is 1 september 2025.