Bouw- en teeltplan optimaliseren zonder derogatie

Wanneer minder grasland en meer bouwland wordt ingezet, heeft dat grote gevolgen voor de bedrijfsvoering op lange termijn. Belangrijke keuzes beginnen bij de geschiktheid van de grond: waar teel je gras en waar bouwlandgewassen? En welke gewassen kies je vervolgens. Ga je voor krachtvoervervangers, marktgewassen voor humane voeding of biobased teelten?

Een belangrijke afweging bij deze vragen is het behoud en verbeteren van bodemkwaliteit en stikstofbenutting. Gras scoort op beide vlakken het best. Het vervangen van gras vraagt dus om zorgvuldigheid. Daarnaast speelt vocht een cruciale rol: zowel verdroging als vernatting vragen om robuuste gewassen. Gras en mais hebben zich hierin al bewezen.

Gewaskeuze en grondsoort

Bij voedergewassen is de keuze naast gras en mais beperkt. Grondsoort en vochtvoorziening zijn bepalend:

• Droog zand: granen, sorghum en voederbieten zijn kansrijke opties.

  • Wintergranen zijn vroeg oogstbaar, nog voor de droogteperiode.
  • Sorghum wortelt diep, vraagt weinig vocht en stikstof.
  • Voederbieten leveren hoge opbrengst, maar vragen intensieve gewasverzorging.
  • Erwten, veldbonen en luzerne zijn minder geschikt door hun hoge vochtbehoefte

• Kleigrond: biedt meer mogelijkheden, mist het risico op wateroverlast beperkt is. Erwten, veldbonen en luzerne kunnen hier goed presteren.

Samenwerken met akkerbouw

Voedergewassen (incl. gras) afwisselen met marktgewassen zoals aardappelen, bieten en diverse groenten kan aantrekkelijk zijn, maar vraagt op meer kennis en verhoogt het risico op stikstofverlies en bodemachteruitgang. Samenwerken met bijvoorbeeld loonwerker of akkerbouwer met teeltkennis is dan essentieel. Ook koolzaad, zowel winter- als zomertypekoolzaad kan interessant zijn. Het gewas is gunstig voor mineralenbenutting en draagt bij aan een gezonde bodem.

Biobased teelten

Biobased gewassen als vezelhennep, miscanthus en silphie bieden kansen op termijn. Ze zijn goed voor de bodem, gaan efficiënt om met meststoffen en kunnen goed tegen droogte De beperking zit nu nog vooral in het saldo: de markt voor biobased materialen is momenteel klein. Financieel zijn er grote verschillen tussen gewassen en tussen jaren. Over het algemeen zijn marktgewassen aantrekkelijker dan krachtvoervervangers, al passen beide goed binnen de kringloop- en regeneratieve landbouwgedachte.

Mest, GLB en vruchtwisseling

De gewaskeuze bepaalt hoeveel dierlijke mest en kunstmest mag worden toegepast. Op bouwland met hoge fosfaatwaarden mag aanzienlijk minder fosfaat worden geplaatst dan op grasland. Ook binnen het GLB (eco-regelingen) verschillen de regels per gewas. Naast het bouwplan van één jaar is ook de vruchtopvolging in de tijd bepalend voor bodemkwaliteit en mestbenutting. Zware gewassen zoals aardappelen en uien scoren hier minder goed, maar kunnen in een zorgvuldig gekozen teeltplan met voldoende rustgewassen toch verantwoord worden opgenomen.

Zorg voor een goede voorbereiding

De juiste keuzes zijn maatwerk en vragen een goede voorbereiding. Bovenstaande is maatwerk en stof te nadenken. Dit succesvol uitvoeren vraagt een goede voorbereiding en afgewogen beslissingen. Laat je tijdig adviseren door specialisten op gebied van bodem, teelt, bemesting en GLB. Neem ruim voor het nieuwe teeltseizoen de tijd om goed voorbereid het derogatie-loze tijdperk in te gaan.

Over de KringloopWijzer

De KringloopWijzer geeft de melkveehouder inzicht in zijn milieu- en klimaatprestaties op zijn bedrijf, waardoor hij/zij nog beter kan sturen op de benutting van mineralen. De rekenregels van deze tool zijn wetenschappelijk onderbouwd en de ontwikkeling ervan wordt gefinancierd door het ministerie van LNV en ZuivelNL. Het beheer van de Centrale Database van de KringloopWijzer ligt bij ZuivelNL.