Zeldzaam Mergellandschaap onder druk door toenemende inteelt

De stamboekvereniging “Oos Mergelland Sjaop” heeft het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) van Wageningen University & Research (WUR) gevraagd om een populatieonderzoek te doen. Uit dit onderzoek blijkt dat de populatie kampt met een dalend aantal geregistreerde geboortes en een toename van inteelt die hoger is dan gewenst.

Minder lammeren en hoge inteelt

Het rapport, getiteld "Populatieonderzoek bij het Mergellandschaap: trends en toekomst", geeft inzicht in de huidige stand van zaken in de Nederlandse populatie Mergellandschapen. Een belangrijke bevinding is dat het aantal lammeren dat jaarlijks in het stamboek geregistreerd wordt sinds 1993 afneemt. Bovendien is het totaal aantal lammeren dat een ooi gedurende haar leven voortbrengt gestaag gedaald. Mogelijke oorzaken kunnen zijn dat fokkers niet al hun lammeren melden, maar deze trend kan ook wijzen op verminderde vruchtbaarheid.

De inteelttoename bedraagt momenteel 0,73% per generatie, dit ligt boven de ‘veilige grens’ van 0,50%. Boven de veilige grens is er een verhoogd risico op het voorkomen van erfelijke gebreken. Hoewel het huidige fokbeleid al beperkingen oplegt om de inteelttoename te beperken, door het aantal nakomelingen per ram te beperken, toont het onderzoek aan dat aanvullende maatregelen nodig zijn. Simulaties suggereren dat een combinatie van het beperken van het aantal dekkingen per ram en het selecteren van dieren met een lage mean kinship (de gemiddelde verwantschap van een dier met de rest van de fokpopulatie) effectiever kan zijn in het verminderen van inteelt.

De stamboekvereniging “Oos Mergelland Sjaop” neemt de inteelt binnen het ras al langere tijd serieus. Het huidige fokbeleid maakt gebruik van een dekbeperking en er zijn ook een aantal outcrosses gedaan met schapen van andere rassen. Hier waren ook mogelijke effecten van terug te zien in de inteelttoenames in de afgelopen periodes, maar om deze tijdelijke verlaging van de inteelttoename optimaal te kunnen benutten is een gedegen opgezet outcross plan nodig.

Combinatie van maatregelen om inteelttoename te beperken

Het CGN adviseert het stamboek om de gecombineerde strategieën van een dekbeperking en selectie op mean kinship te overwegen en benadrukt het belang van het registreren van alle lammeren aan de fokkers. Een nauwkeurige registratie is essentieel voor het monitoren van de populatie en het implementeren van gerichte fokmaatregelen. Dit zal duidelijk maken of de teruglopende aantallen en worpgemiddeldes met name een probleem van volledigheid zijn of er in werkelijkheid ook een daling in het aantal geboren lammeren is. De zeer kleine populatie en lage aantal lammeren geregistreerd per jaar zijn reden tot zorg, dus het CGN raadt ook aan om alle mogelijke opties om het aantal dieren in de populatie te vergroten, aan te grijpen.

Nieuwe toevoegingen in de genenbank

Een andere manier die kan bijdragen om op de lange termijn het voortbestaan van dit zeldzame ras te waarborgen is het opslaan van sperma in de genenbank van CGN. Als hier een afspiegeling van de genetische diversiteit binnen het ras aanwezig is, kan hier in de toekomst mogelijk gebruik van gemaakt worden. Dit voorjaar is al een voortvarend begin gemaakt met het uitbreiden van de genenbankcollectie met genetisch materiaal van Mergelland rammen. Er is sperma van vier jonge rammen van Staatsbosbeheer Zuid Limburg opgeslagen in de genenbank.