Volop aandacht voor ammoniakemissie op Koeien & Kansen bedrijven

Ammoniakemissie in 2020 iets hoger

In figuur 1 is te zien dat de gemiddelde ammoniakemissie¹ op de Koeien & Kansen-bedrijven in 2020 uitkomt op 62,8 kg NH3/ha². Dit is gemiddeld een half procent hoger dan in 2019. Na een forse daling van bijna 15% sinds 2016, blijft de ammoniakemissie in 2020 op hetzelfde niveau.

Met bijna 63 kg NH3/ha voldoet het gemiddelde Koeien & Kansen-bedrijf ruimschoots aan de voorwaarde van het topniveau van Planet Proof van max. 75 kg NH3/ha. Alleen de bedrijven 1, 4 en 15 hebben een ammoniakemissie die boven de grens van 75 kg NH3/ha uitkomt. Het project Koeien & Kansen hanteert zelf ook doelen voor ammoniak. Voor ieder bedrijf geldt een eigen doel, maar gemiddeld is het doel 62 kg NH3/ha. Met bijna 63 kg NH3/ha in 2020 benadert het gemiddelde Koeien & Kansen-bedrijf dit doel op een kleine kilogram ammoniak per ha na. Kanttekening daarbij is dat niet alle verdunning van mest als emissiereductie is meegerekend.

Mest verdunnen

In 2020 zijn er 13 Koeien & Kansen-bedrijven die de mest verdunnen met als doel de ammoniakemissie te reduceren. Hiervan zijn er 8 bedrijven (1,3,4,5,10,11,14 en 16) die alle mest tenminste met 1:2 (water : mest) verdunnen en daarmee circa 40% minder ammoniak uitstoten bij het uitrijden van de mest. Twee bedrijven verdunnen een deel van de mest met 1:2 (6 en 7) en 3 bedrijven verdunnen alle mest met minder dan 50% toevoeging van water. De KringloopWijzer 2020 rekent niet in alle gevallen met een lagere ammoniakemissie bij mest verdunnen omdat het effect alleen nog bekend (en verplicht) is bij sleepvoetbemesten en sleufkouter. De lagere emissie bij verdund uitrijden is daarom alleen meegenomen bij de 7 bedrijven die sleepvoetbemesten toepassen (1,3,5,7,11,14 en 16). In figuur 1 is daarom niet het effect van het verdunnen van mest meegenomen op de bedrijven met een # die mest wel verdunnen met zodebemester of de mest in de put hebben verdund. De bedrijven 4, 6 en 10 hebben (een deel van) de mest verdund uitgereden met de zodebemester. De bedrijven 2,13 en 15 hebben de mest in de put verdund, echter met minder dan 50% toevoeging van water zodat 1:2 verdunning niet is gehaald.

BES-pilot

In 2020 deden alle Koeien & Kansen-bedrijven mee met de BES-pilot. Binnen BES mag de fosfaatgebruiksnorm volgemaakt worden met dierlijke mest. Soms betekent dat de bedrijven meer mest mogen toedienen. Belangrijke voorwaarde bij deelname aan deze pilot is dat de ammoniakemissie niet toeneemt. Gemiddeld mochten de bedrijven generiek 231 kg N/ha uit dierlijke mest plaatsen en binnen BES was dit gemiddeld 263 kg N/ha. Vanwege het verdunnen van de mest en lagere eiwitvoeding is de ammoniakemissie niet hoger dan bij toepassen van generieke normen zonder mest verdunnen. Daar komt nog bij dat de lagere emissie bij mest verdunnen in de put en bij verdund uitrijden bij de zodebemester niet is meegenomen en de werkelijke ammoniakemissie, daardoor mogelijk lager is dan berekend met de Kringloopwijzer 2020.

Verschillen met 2019

Dertien Koeien & Kansen-bedrijven hebben in 2020 een iets hogere ammoniakemissie dan in 2019. Op bedrijf 6 was deze nagenoeg hetzelfde en op drie bedrijven was de ammoniakemissie lager dan in 2019. Van de bedrijven met een hogere ammoniakemissie in 2020 valt bedrijf 11 het meest op. Dit bedrijf heeft een 19% hogere ammoniakemissie in 2020 ten opzichte van 2019. Op dit bedrijf nam de stikstofproductie toe, omdat het RE-gehalte in het rantsoen met 4 gram per kg ds steeg. Ook is er in 2020 op dit bedrijf meer drijfmest op het land uitgereden (van 43 ton per ha grasland in 2019 naar 46 ton per ha grasland en daarnaast ook 57 ton per ha bouwland in 2020).

Grootste daling

Opvallende uitschieters zijn bedrijf 9 en De Marke met een daling van respectievelijk 47% en 22% in 2020. Op bedrijf 9 is in 2020 de intensiteit afgenomen met ongeveer 1700 kg melk/ha, waardoor de stalemissie per ha ook afneemt. Ook is minder eiwit gevoerd zodat de mest minder stikstof bevatte. Het RE-gehalte van het totale rantsoen daalde van 162 gram RE/kg ds in 2019 naar 155 gram RE/kg ds in 2020. Daarnaast is de emissie bij uitrijden in 2020 fors afgenomen op dit bedrijf, omdat de mest op bouwland in 2020 is geïnjecteerd, terwijl het in 2019 nog direct is ondergewerkt na bovengronds uitrijden.

Op De Marke was in 2020 minder grasland en meer bouwland aanwezig dan in 2019, dus is meer mest emissiearmer uitgereden. Daarnaast is per ha grasland minder stikstof met drijfmest uitgereden zodat de emmissie bij toedienen van drijfmest op grasland fors is afgenomen in 2020. Ook produceerde de veestapel iets minder stikstof zodat de stalemissie in 2020 wat lager was dan in 2019.

¹Waarden in dit artikel berekend met Kringloopwijzer 2020. Omdat een aantal rekenregels is aangepast in 2020 kunnen de resultaten afwijken van voorgaande jaren.

²Bij de bedrijven 2,4,6,10,13 en 15 is de mest wel verdund, maar geen lagere ammoniakemissie toegekend omdat de waarde niet bekend is en er geen wettelijke normen voor zijn.