Nieuws

Bij slimme inzet van zonnepanelen levert ‘Smart Farmer Grid’ win-win situatie op

Gepubliceerd op
15 februari 2016

In en om het Groningse Zuidhorn zijn voor het project ‘Smart Farmer Grid’ twee deelnetwerken van het elektriciteitsnet gedurende een jaar lang gedetailleerd gemeten op kwaliteit (Power Quality) van de stroomvoorziening, afnameprofielen en opwekkingprofielen.

Het doel van het onderzoek was het beoordelen van de Power Quality van het elektriciteitsnet in een landelijk gebied, waarin met name melkveehouderijbedrijven zijn gevestigd. Hierbij is door netbeheerder Enexis vooral gemeten op het niveau van de aanwezige trafostations en door L’orel Consultancy is vooral in detail achter de meter gemeten bij de aangeslotenen. Bij deze metingen is naar meerdere aspecten van Power Quality gekeken. Onder andere naar de belasting zelf, maar ook naar stoorsignalen zoals hogere harmonischen en het spanningsniveau in de leidingen achter de meter.

Het elektriciteitsnetwerk in de omgeving van Zuidhorn is gekozen, omdat er als afnemers en leveranciers een tiental agrariërs en ook particulieren en een gemaal gebruik van maken. De resultaten bieden daarom aanknopingspunten voor de verdere ontwikkeling van slimme energienetwerken (smart farmer grids) in het landelijk gebied. Energie neutraliteit van aangesloten bedrijven was een van de uitgangspunten in deze studie.  

Ruimte

Uit het onderzoek blijkt dat de Power Quality op het niveau van het net voor de meter voldoet aan de hiervoor gestelde wettelijke eisen. Bij de metingen van de transformatorhuisjes in combinatie met de metingen van de verdeelkasten, valt op dat de transformatorhuisjes in de huidige situatie slechts een paar uur per maand voor de helft belast worden. In de praktijk zijn de meeste transformatorhuisjes zwaarder belast. Er zit nog ‘veel ruimte’ op de gemeten transformatorhuisjes. Deze ruimte kan benut worden door extra aansluitingen of door groei van de bestaande afnemers. Indien echter meerdere afnemers overschakelen op het produceren van duurzame energie (bijvoorbeeld door het installeren van PV) dan zijn de grenzen aan de beschikbare capaciteit redelijk snel in zicht.

Een dergelijke ontwikkeling is realistisch, omdat melkveehouderijbedrijven daarmee energieneutraal kunnen worden. En op deze manier bijdragen aan de doelstelling van de zuivelsector om CO2 neutraal te worden.

Investeringen

Om in de toekomst de gevraagde capaciteit in balans te blijven houden met de beschikbare capaciteit, zijn investeringen noodzakelijk. Hiervoor zijn een zestal scenario’s uitgewerkt en geanalyseerd. In deze verschillende scenario’s wordt een variatie aangebracht van maatregelen. Die maatregelen betreffen het niveau van netverzwaring en investeringen die vooral ‘achter de meter’ bij de afnemer worden gedaan. Met eenvoudige bedrijfsmaatregelen kunnen de pieken in de afname verlaagd, c.q. verschoven worden. Maatregelen achter de meter kunnen het net vergaand ontlasten. En door investeringen achter de meter, kunnen investeringen voor de meter worden voorkomen. Bij pure netverzwaring liggen de kosten primair bij de netbeheerder. Bij investeringen achter de meter liggen de kosten bij de eindverbruiker. Naarmate er meer en verdergaande maatregelen worden genomen, nemen de investeringskosten en terugverdientijden voor de bedrijven toe. De investeringskosten voor netwerkbedrijven nemen echter af.

Win-win

Het kan interessant zijn om het bedrag dat bespaard wordt voor de aanpassing van het net, deels ten goede te laten komen aan de aangesloten bedrijven. Deze bedrijven kunnen energiebesparende maatregelen treffen of andere aanpassingen in de bedrijfsvoering doorvoeren. Op dit moment is dit wettelijk niet mogelijk. Hier liggen kansen voor een win-win situatie voor zowel netwerk- als voor agrarische bedrijven. Vanuit een economisch oogpunt is het interessant om te kijken naar de totale kosten van het netwerk en bij de agrarische ondernemingen. Dit om bij een groeiend aantal bedrijven/afnemers die willen investeren in energieproductie door de installatie van zonnepanelen de maatschappelijke kosten voor de netwerkbedrijven beperkt te houden.

Aanbevelingen

Enkele aanbevelingen uit het project zijn onder meer: dat energieneutraliteit van bedrijven het netwerk zwaar belast. Daarom kunnen agrarische bedrijven die zonnepanelen willen plaatsen beter eerst energie gaan besparen, zodat ze met minder zonnepanelen toe kunnen. Er is nog verder onderzoek is nodig naar afstemming van vraag en aanbod in meerdere soorten elektriciteitsnetten in de agrarische gebieden.

Een andere aanbeveling is om aanvullend onderzoek te doen naar wet- en regelgeving, rollen en bevoegdheden van overheid, netwerkbedrijven en andere betrokken partijen. Hierbij is van het belang dat de mogelijkheden, maar ook de belemmeringen, in kaart worden gebracht waarbij ook nagedacht wordt over mogelijke oplossingen.

Een dergelijk onderzoek is wenselijk, als vanuit een breder perspectief blijkt, dat de laagste maatschappelijke kosten bereikt kunnen worden. Dit door middel van scenario’s, waarbij netbeheerders slechts voor een deel hoeven te investeren in netverzwaring in combinatie met maatregelen, die vooral achter de meter dienen te gebeuren. Het is de verwachting dat de ontwikkeling van een smart grid met de laagste maatschappelijke kosten zal liggen in scenario’s waarbij de netbeheerder ook deels meebetaald aan oplossingen ‘achter de meter’. Dit kan ook betekenen dat de huidige taken en verantwoordelijkheden van netbeheerders opnieuw tegen het licht moeten worden gehouden.

Belangrijk is daarnaast dat ondernemers meewerken aan oplossingen en gestimuleerd worden al of niet in combinatie met andere bedrijven om de juiste maatregelen te nemen. Onderzoek naar gedrag van ondernemers en hoe dit kan worden gestimuleerd zou onderdeel van een vervolgstudie kunnen zijn. 

Stabiel

Een stabiel net is voor alle partijen van groot belang, ook met het oog op de levensduur van de apparatuur. Voor LTO Noord en ZuivelNL zijn de uitkomsten van belang bij het streven naar energie neutrale bedrijven. Voor Enexis zijn de resultaten van dit project van belang om te kijken wat de invloed is van het terug leveren van energie aan het netwerk. De provincie Groningen en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) ondersteunen innovatieve projecten op het gebied van energiebesparing en duurzame energieproductie. Het project, dat is uitgevoerd door L’orèl Consultancy en Projecten LTO Noord in samenwerking met Enexis, heeft een voorbeeldfunctie voor andere gebieden in Nederland.

Lees meer over de onderzoeksresultaten in het Eindverslag Smart Farmer Grid.